1. LENFOMA NEDİR?:

Vücudumuzda ’lenf sıvısı, akkan’ adı verilen ve içinde, vücudumuzdaki hastalıklara karşı savaþan ve lenfosit adı verilen beyaz kan hücreleri (akyuvarlar) bulunduran renksiz sıvıyı taþıyan çok küçük damarlardan oluþmuþ bir ağ vardır. Bu aða ’lenfatik sistem’ denir. Vücudumuzdaki bu geniþ aðın damarları kan dolaþım sistemi ile yakından ilgilidir; tüm lenf damarları lenf bezleri içine ve oradan da daha büyük lenf damarları aracılıðıyla dolaþım sistemine dâhil olurlar. Bu geniþ aðın baðlantı noktaları ise insan vücudunda stratejik konumlarda yerleþmiþ olan irili ufaklı bezelye büyüklüðündeki lenf düðümleridir. Lenf düðümleri koltukaltında, ensede, kasıkta, göðüste ve karında yoðunlaþmıþ olup, lenf sıvısından kana geçmemesi gereken maddeleri filtre ederek baðıþıklık yanıtının oluþmasını saðlar. Dalak, timüs bezi, bademcikler ve kemik iliði de lenfatik sisteme dâhildirler.

Bazı durumlarda lenfatik yapılardaki normal hücrelerin yerinde anormal þekil veya hızlı bölünme özellikleri olan hücreler ortaya çıkar, çoðalarak normal yapıdaki hücrelerin yerini almaya baþlar ve dalaða, karaciðer ve kemik iliðine yayılma özelliði gösterebilir. Sonuçta vücudun baðıþıklık sistemi baskılanır ve görevini yerine getiremez hale gelir. Lenfatik yapılarda ortaya çıkan bu anormal hücre yapıları “lenfoma” olarak adlandırılır. Lenfoma, kolay tedavi edilen kanserler arasındadır ve tüm kanserlerin yaklaþık %5’ini oluþturur.

Lenfomalar “Hodgkin Hastalıðı” ve “Hodgkin Dıþı Lenfoma” olarak 2 grupta incelenebilir. Hodgkin Hastalıðı “Hodgkin Lenfoma” ve Hodgkin Dıþı Lenfoma “Non-Hodgkin Lenfoma” olarak da adlandırılmaktadır.

Hodgkin Hastalıðı; lenfomalar içinde yer alan bir alt gruptur ve lenfomaların yaklaþık dörtte birini oluþturmaktadır. Genellikle hasta tarafından fark edilen ilk olay, tek veya birkaç adet lenf bezesinin büyümesidir. 15-30 yaþlar arasında sık görülür.

Hodgkin Dıþı Lenfoma belirtileri ise grip belirtileriyle karıþabileceði için, tanı ancak hekim tarafından koyulabilir. Bu lenfoma tipi daha ileri yaþlarda görülür.

2. LENFOMA NEDENLERİ NELERDİR?:

Hastalıðın sebebi tam ve kesin olarak bilinmemektedir. Bulaþıcı deðildir. Kardeþlerinde Hodgkin hastalıðı olanların bu hastalıða yakalanma riski daha fazladır. Ebstein Barr adlı bir virusun hastalıða yakalanmayı arttırdıðını düþündüren bazı dolaylı kanıtlar ileri sürülmüþtür.

3. LENFOMA BELİRTİLERİ NELERDİR?:

En sık görülen belirti gözle görülür ve elle tutulur lenf bezlerinin aðrısız büyümeleridir. Çok ender olarak lenf bezleri dıþındaki lenfoid dokularda da baþlayabilir. Belirtiler:

• Lenf düðümlerindeki büyümeye baðlı olarak ensede, koltukaltında ve kasıkta ele gelen yaygın, aðrısız, yüzeysel þiþlikler

• Vücut genelinde þiddetli kaþıntı

• Ateþ, titreme, gece terlemesi

• Sürekli halsizlik hissi, kilo kaybı, iþtah kaybı

• Sürekli öksürme, nefes darlıðı, göðüste rahatsızlık hissi

• Karaciðer ve dalakta büyüme

• Enfeksiyonlara karþı duyarlılıðın artması.

4. LENFOMADA TANI NASIL KOYULUR?:

Lenfoma olasılıðı düþünülen hastada kesin tanı konulabilmesi için büyüyen lenf bezinin tümünün çıkartılması ya da her hangi bir organda yerleþmiþ ise parça alınması ilk iþlemdir. Yapılan bu iþleme “biyopsi” denir. Elde edilen dokuların patolog tarafından çeþitli iþlemlere tabi tutularak mikroskop altında incelenmesiyle tanı konur. Diðer tanı yöntemleri:

• Kan hücrelerinin çeþitli yöntemlerle incelenmesi

• Kemik iliði örneði alınması

• Kemik iliði biyopsisi

• İmmünolojik araþtırmalar yapılması ve serumdaki immünglobulinlerin incelenmesi

• Radyolojik incelemeler: Akciðer ve iskelet sistemi filmleri, İVP, bipedal lenfanjiografi, ultrason ve bilgisayarlı tomografi (BT)

5. LENFOMADA TEDAVİ NEDİR?:

Lenfomaların tedavisinde lenfoma tipine ve evreye baðlı olarak kemoterapi veya radyoterapi ya da her ikisi birlikte uygulanır. Tedavinin seçiminde önde gelen faktör, hastalıðın evresidir.

Hodgkin lenfomalı hastaların %75 kadarı uygun tedavi ile þifaya kavuþturulabilir. Bazı Hodgkin-dıþı lenfomalarda da hastalık önemli ölçülerde düzeltilebilmektedir, ancak tümü dikkate alındıðında sonuçlar Hodgkin hastalıðı kadar tatmin edici deðildir.

6. LENFOMADA EVRELEME:

Evreleme; hastalıðın tedavisinin seçimi yönünden önemlidir. Evreleme ana hatları ile aþaðıda gösterildiði gibi yapılmaktadır; ayrıca her evre “A” ve “B” alt gruplarına ayrılır.

Evre-I: Hastalıðın tek bir yerde olması.

Evre-II: Hastalıðın diafragma zarının bir tarafında birden fazla yerde olması.

Evre-III: Hastalıðın diafragma zarının her iki tarafında olması.

Evre-IV: Hastalıðın yaygın olması.

7. TEDAVİNİN YAN ETKİLERİ NELERDİR?:

Tedavi sırasında kullanılan ilaçları tipine ve dozuna göre bazı istenmeyen etkiler olabilmektedir. Bunlara yan etkiler denir. Ancak her hastada bu yan etkiler görülecek diye bir þart yoktur.

Kemoterapi (ilaç tedavisi) sırasında görülen yan etkiler:

• Genellikle hafif ve kısa süreli bulantı ve kusma olmaktadır.

• Saç dökülmesi bazı tedavilerde hafif bazılarında tamamen dökülme tarzındadır. Ancak genellikle tedavi bittikten sonra 6 ay içerisinde saçlar eski haline kavuþur.

• Kan hücrelerinin üretim yeri olan kemik iliði de tedaviden etkilenmektedir. Bu da ya kırmızı küreciklerin azalması (anemi), beyaz küreciklerin azalması (lökopeni), enfeksiyonlarla savaþan beyaz küreler içinde önemli bir grup olan nötrofillerin azalması (nötropeni) ve kanama olmasını önleyen veya mevcut kanamayı durdurmaya yardımcı olan trombosit denilen küçük kan hücrelerinin azalması (trombositopeni) olarak karþımıza çıkabilmektedir. Bu kan hücrelerindeki azalma, doktor tarafından belli aralarla yapılan kan sayımları ile izlenecek ve gerekli görülen kan ürünleri hastaya verilecektir.

• Böbrek ve karaciðer iþlevleri etkilenebilir; bu durum da yine gerekli kan tetkikleri ile izlenir.

• İþtahsızlık, tat alımında deðiþiklik, cilt ve tırnaklarda renk koyulaþması, üremeyle ilgili geçici veya kalıcı deðiþiklikler olabilmektedir.

Radyoterapiye (ıþın tedavisi) baðlı yan etkiler:

• Iþın yapılan bölge ve verilen doza göre deðiþkenlik gösterir. Genellikle hastalarda radyoterapinin ilerleyen günlerinde yorgunluk hali geliþmektedir. Hastaya dinlenmesi, yapabildiði kadar hareket etmesi önerilir.

• Radyoterapi yapılan alanlarda kıl ve saç kaybı, kızarma, kuruluk, duyarlılık ve kaþıntı, cilt koyulaþması sık görülen yan etkilerdir.

• Boyun ve göðüs bölge radyoterapisi sonrasında boðazda kuruluk ve yutma güçlüðü olmaktadır.

• Karın bölgesine yapılan radyoterapilerde bulantı, kusma, ishal ve idrar þikayetleri ortaya çıkabilmektedir.

• Kan hücreleri etkilenebileceðinden kan sayımları ile yakın takip edilir.

• Ateþ yükselmesi ve beklenmeyen kanamalar olduðunda takip eden doktorun hastalar tarafından uyarılması gerekir.

Kaynaklar:
1. www.kanservakfi.org
2. www.hastarehberi.com
3. www.kirikkale.saglik.gov.tr/kanser/lenfomalar.asp