Soru: KURBAN KİME VACİBTİR

Kurban kesmek kime vaciptir?

Fıtır sadakası veya kurban vacip olan bir kimsede aranan zenginlik şartları nelerdir?

Temel ihtiyaçlar nelerdir?

Zekâtı vacip kılan mal ile kurbanı vacip kılan mal arasındaki fark nelerdir?

Zekât vacip olmayan, fakat fıtır sadakası veya kurban vacip olan kimse başkasından zekât alabilir mi?

Kirada gayrı menkulü olan kimseye fıtır sadakası ve kurban gerekir mi?

Bir yıl boyunca fakir olan, lakin kurban bayramında zengin olan kişiye kurban gerekir mi?

Pahalı ve birçok elbiseleri olan kimsenin durumu nedir?

Kadının aldığı mehirin durumu nedir?

Bir kimsenin ortağının elinde parası olup, fakat yanında malı veya parası olmasa durumu ne olur?

Ailede yalızca bir kişinin kurban kesmesi yeterli midir?

Bir kimsenin malı olup da, borcu malından fazla olursa kurban gerekir mi?

Kurban bayramının birinci günü malı olmayıp üçüncü günü parası olursa kurban gerekir mi?

Nisap miktarı malı olmayıp, fakat kışlık ve yazlık evi olan kimseye evi veya eşyaları sebebiyle kurban gerekir mi?

Cevap:

Kurban Kesmek Kime Vaciptir?

Kurban kesmek; hür, akıllı, buluğ çağına ermiş, dinen zengin sayılacak kadar mal varlığına sahip ve yolcu olmayan Müslüman’ın yükümlü olduğu bir ibadettir.
Temel ihtiyaçlarından ve borcundan başka 20 miskal (80,18 gr.) altın veya bunun değerinde para veya eşyaya sahip olan kişi dinen zengindir; kurban kesmesi gerekir.
Üzerine zekât vacip olan kişiye, fıtır sadakası vermesi ve kurban kesmesi de vaciptir.

Zekâtı vacip kılan zenginlik şartları ile fıtır sadakası ve kurbanı vacip kılan zenginlik şartları aynı değildir.

Dolayısıyla kendisine zekât vacip olmayan kimseye fıtır sadakası veya kurban vacip olabilir.

Fıtır Sadakası veya Kurban Vacip Olan Bir Kimsede Aranan Zenginlik Şartları:

Temel ihtiyaçları dışında iki yüz dirhem (80,18 gr. altın) karşılığı eşyaya veya paraya malik olana fıtır sadakası ve kurban vaciptir.

Kişiye kurban veya fıtır sadakası vacip olması için nisap miktarı malı, eşyası veya parası, temel ihtiyaçları hariç olarak hesaplanır.

Temel İhtiyaçlar Nelerdir?

Temel ihtiyaçlar; kendisinin ve çoluk çocuğunun borçları, elbisesi, silahı, hizmetçisi, oturdukları evi, zaruri ev eşyaları, bineceği bineği (arabası), ailesinin bir aylık veya bir yıllık geçimidir.

O halde asıl ihtiyacından sonra elinde nisap miktarı tarla veya bahçesi veya evi, dükkânı bulunan kimse bu konuda zengin sayılacağından hem fıtır sadakası vermesi, hem de Kurban Bayramında kurban kesmesi Hanefî mezhebine göre vaciptir.

(Buradan anlaşılıyor ki; yukarıda sayılan temel ihtiyaçlar haricindeki bütün mal, eşya, para v.s hesaplanıp toplanır ve eğer kıymeti 80 gr. Altın kıymetine ulaşıyorsa o kişiye kurban kesmek ve fıtır sadakası vermek vacip olur. Böyle bir kimsenin başkasından zekât veya fıtır sadakasını alması da caiz değildir. Yine böyle bir kimsenin herhangi bir adak kurbanının etinden yemesi de caiz değildir)

Zekâtı Vacip Kılan Mal İle Kurbanı Vacip Kılan Mal Arasındaki Fark?

1. Zekât malı, manen veya madden artıcı, üreyici, çoğalıcı olmalıdır. Kurbanı vacip kılan malın ise artıcı olması şart değildir.

2. Zekât malının üzerinden bir yıl geçmelidir. Kurbanı vacip kılan malda ise malın üzerinden bir yıl geçmesi gerekmez.

3. Kurbanı ve fıtır sadakasını vacip kılan malın, zekâtı gerektiren malların türünden olması şart değildir. Kişi, herhangi bir maldan nisap miktarına malik olduktan sonra, malik olduğu bu mal zekâtı gerektiren malların türünden olmasa bile kurban kesmek ve fıtır sadakası vermek vacip olur.

Zekât Vacip Olmayan, Fakat Fıtır Sadakası veya Kurban Vacip Olan Kimse Başkasından Zekât Alabilir Mi?

Kendisine zekât vermek vacip olmayan, fakat fıtır sadakası veya kurban vacip olan kimsenin başkasından zekât, fıtır sadakası alması veya adak kurbanı etinden yemesi caiz değildir.

Kirada Gayrı Menkulü Olan Kimseye Fıtır Sadakası ve Kurban Gerekir mi?

Ulema gelir getiren bir akarı (gayrimenkulü) bulunan şahsın durumu hakkında ihtilaf etmişlerdir:

- Bir kimsenin gelir getiren bir akarı olsa, bazı âlimler tarafından eğer onun kıymeti iki yüz dirhem (80,18 gr. altın) ise, onun da kurban kesmesi lazımdır denilmiştir.

- Bazı âlimler tarafından da, eğer o akarın geliri bir yıllık yiyeceğini karşılıyorsa lazım gelir denmiştir.

- Bazı âlimler tarafından da bir aylık yiyeceğini karşılıyor ve ayrıca iki yüz dirhem miktarında malı varsa kurban gerekir demişlerdir.

Bir Yıl Boyunca Fakir Olan, Lakin Kurban Bayramında Zengin Olan Kişiye Kurban Gerekir mi?

Bir kimseye fıtır sadakası veya kurban vacip olması için gereken nisap miktarı malın üzerinden bir yıl geçmesi gerekmez. Malın üzerinden bir yıl geçmesi şartı zekât için geçerlidir. Dolayısıyla bir kimse Kurban Bayramı günlerinde nisaba ulaşsa, ona da kurban kesmek gereklidir.

Pahalı ve Birçok Elbiseleri Olan Kimsenin Durumu:

Dört elbisesi olan bir kimsenin bir elbisesinin fiyatı nisaba (80,18 gr. altın kıymetine) ulaşırsa zengin sayılır kurban keser. Ama dört değil, üç elbisesi olursa, kesmesi vacip değildir. Zira elbisesinin birisi devamlı giymek için, bir diğeri de iş içindir. Üçüncü elbisesi ise bayramlarda, toplantılarda veya ziyaretlerde giyeceği elbisedir.

Kadının Aldığı Mehirin Durumu:

Kadının kocası zengin olup, mihri muacceli vermeye kadir ise ve mihri muaccel ile de kadının malı nisap miktarına ulaşıyorsa kadın zengindir ve kurban kesmesi gereklidir. Ama vadeli mihirle zengin sayılmaz. Kadın kocası ile beraber oturduğu ev kendi mülkü ise, zengindir. Kurban kesmesi gereklidir.

Bir Kimsenin Ortağının Elinde Parası Olup, Fakat Yanında Malı veya Parası Olmasa:

Bir kimsenin ortağının veya mudârebede işletmecinin elinde çok malı olsa, fakat yanında malı veya parası olmasa kurban vacip olmaz. Bununla birlikte yanında kurban kesecek kadar altın veya gümüşten parası olsa veya fazla ev eşyası bulunsa kurban kesmesi gerekir.

Ailede Yalızca Bir Kişinin Kurban Kesmesi Yeterli midir?

Hane halkı içinde, dinen zengin sayılan mükelleflerin sayısı birden fazla ise, her birinin ayrı ayrı kurban kesmesi icap eder.

Bir Kimsenin Malı Olup da, Borcu Malından Fazla Olursa Kurban Gerekir mi?

Bir adamın borcu olduğunda onu ödeyince, geride nisaba malik bir şeyi kalmaz ise, ona kurban vacip olmaz. Aynı şekilde, malı bulunur, fakat kaybolur ve kurban günlerinde eline geçmezse bu şahsa da kurban vacip olmaz. Yani, o kimse bu hallerde zengin sayılmaz.

Kurban Bayramının Birinci Günü Malı Olmayıp Üçüncü Günü Parası Olursa Kurban Gerekir mi?

Bir adam, kurban kesilecek günlerin başlangıcında, fakir olsa da diğer günlerinde (teşrik günlerinde) zenginleşse onun kurban kesmesi vacip olur.

Nisap Miktarı Malı Olmayıp, Fakat Kışlık ve Yazlık Evi Olan Kimseye Evi veya Eşyaları Sebebiyle Kurban Gerekir mi?

Bir kimsenin nisap miktarı malı olmayıp, lakin biri kışlık biri de yazlık olmak üzere iki evi ve ona göre de ev eşyası olursa, o şahıs bu yüzden zengin sayılmaz ve dolayısıyla kurban gerekmez. Eğer, üçüncü bir evi bulunur ve onun da kıymeti iki yüz dirhem (80,18 gr. altın kıymetinde) olursa, bu şahsa kurban vacip olur. Üçüncü evin eşyası da aynı şekilde nisap miktarına dâhil edilip hesaplanır.

Faydalanılan Eserler:
İbn-i Âbidîn, Kurban ve Fıtır Faslı.
Fetevâyi Hindiyye, Fıtır Sadakası, Kurban Bahsi, Zengin Kime Denir?
el-Hidâye, Fıtır Sadakası, Kurban Bahsi.
el-İhtiyâr.
İslam Fıkhı, Celal Yıldırım.