1. GUT HASTALIĞI NEDİR?:
Gut, kandaki ürik asit düzeylerinin yükselmesinden (ürik asit idrarda bulunan bir atık üründür) doğan ve şiddetli eklem ağrısı ataklarıyla seyreden bir hastalıktır. Ürik asit sağlıklı kişilerin kanında da çeşitli kimyasal işlemler sonucunda bir yıkım ürünü olarak bulunur. Ancak ürik asidin fazlalılığı ya ürik asidin yapım fazlalığından, ya böbreklerden atımının az olmasından ya da vücutta ürik asit haline dönüşen pürinlerin bazı yiyeceklerle fazla miktarda alınmasından kaynaklanır. Kırmızı et, deniz ürünleri ve bakliyat pürin açısından zengindir. Alkollü içecekler de ürik asit seviyesini belirgin olarak artırır. Gut hastalığının fazla yeme ve içme nedeniyle ortaya çıktığı doğru değilse de bazı yiyeceklerin fazla yenmesi ya da çok kilo alınması gut hastalarında atakları daha çok ortaya çıkarabilir. Hastalık daha çok 40-50 yaşlar arasında görülür ve erkekler guta yakalanma açısından kadınlara göre 20 kat daha fazla risk altındadırlar.

2. GUT HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR?:

Gutta yüksek düzeylerdeki ürik asidin kristalize olup eklemlerde çökelmesi sonucu eklemler içinde dikiş iğnesine benzer kristaller oluşur ve bu durum gut ataklarına neden olur. Belirtiler şöyle sıralanabilir:

• Eklemlerde ağrı, duyarlılık, kızarıklık, şişlik ve ısı artışı ile ani olarak gelişen, şiddetli ataklar.

• Genellikle her seferinde bir eklemi etkiler ve bu eklem çoğu kez ayak başparmağı eklemi olmaktadır.

• Kollar, diz, dirsek ve el bileği ile ayaklarda bulunan diğer eklemler de hastalıktan etkilenebilmektedir.

• Ataklar çok hızlı olarak gelişir ve ilk atak genellikle gece olur.

• Tüm romatizma türleri içinde en ağrılı olanıdır.

• Ayrıca cilt altında, kulak memesinde tofüs (ürik asit kristallerinden oluşan, küçük, beyaz bir sivilceye benzer şişlik) ve idrar yollarında böbrek taşları olarak karşımıza çıkabilir.

3. GUT HASTALIĞININ (VE ATAKLARININ) NEDENLERİ NELERDİR?:

• Guta ait bir aile öyküsünün varlığı,

• Şişmanlık,

• Bazı ilaçların özellikle de diüretiklerin (idrar söktürücü) kullanılması (Diüretikler tansiyon yüksekliğinde kullanılan, vücuttan sıvı atılımını sağlayan ilaçlardır),

• Kan hastalıkları (ürik asit metabolizmasıyla ilgili),

• Çok fazla alkol alımı,

• Çok sıkı diyet ve açlık,

• Eklem travması, yaralanma,

• Radyoterapi vb. nedenlerle şua (röntgen ışını) almak,

• Kemoterapi uygulanması,

• Cerrahi müdahale geçirme (diş çekimi gibi basit bir girişim bile neden olabilir),

• Ürik asidin yapısına giren bir madde olan ’pürin’i içeren gıdalardan (et türleri, karaciğer/böbrek gibi sakatatlar, deniz ürünleri, kurutulmuş makarnalar ve bezelyeler, ıspanak, bira mayası, hayvansal yağlar, et suyu, yulaf unu vb.) büyük miktarlarda tüketme,

• Yüksek kan basıncı,

• Anemi (kansızlık), diabet (şeker hastalığı), hiperlipidemi (kolesterol, trigliserid yüksekliği), böbrek veya damar hastalığı.

4. GUT HASTALIĞINDA TANI NASIL KOYULUR?:

Çeşitli romatizmal hastalıklar gut atağını taklit edebildikleri için ve tedavi de gut hastalığına özgü olduğu için doğru tanı çok önemlidir. Fizik muayene ve tıbbi öykü tanı için çok yararlıdır; bu nedenle eğer eklemlerinizde iltihabi yahut ağrılı ataklar atlattıysanız doktorunuzu durumdan bilgilendiriniz. Tanı aşamasında bazı laboratuar tetkikleri yapılabilir:

• Kandaki ürik asit miktarı ölçülebilir ama gut hastalarında ürik asit miktarı normal, hatta düşük düzeylerde olabilir. Aynı zamanda sağlıklı kişilerde, özellikle de şişmanlarda yüksek düzeyler saptanabilir.

• Eklemlerin direkt grafisi (röntgen) çekilebilir, ancak genellikle sonuç normaldir ve tanıda yardımcı olmaz.

• Eklem sıvısının incelenmesi: Eklem içindeki sinovial sıvı doktor tarafından bir enjektör yardımıyla çekilebilir ve mikroskop altında ürat kristallerinin olup olmadığı araştırılabilir. Eğer bu kristaller saptanırsa, gut tanısı doğrulanır.

5. GUT HASTALIĞI NASIL TEDAVİ EDİLİR?:

Eğer size Gut tanısı konulursa, doktorunuz buna uyarlanmış bir perhiz, steroid olmayan iltihap önleyici ilaçlar, ağrı kesiciler ve kanınızdaki ürik asid düzeylerini azaltacak ilaçlardan bir veya birkaçını birden yazabilir.
İlaç tedavisi dışında bir gut atağı esnasındaki bulguların azaltılması ve yeni atakların oluşmasının engellenmesi için yapılabilecek bazı şeyler vardır:

• Hastalıktan etkilenen eklemlere ılık veya soğuk kompresler uygulanabilir,

• Yatakta yatarken ağrılı eklemleri yatak çarşafı ve yorgandan uzak tutmak için yastıktan çerçeveler kullanılabilir; özellikle ayak başparmağı gibi ağrılı bir eklemin korunması gereklidir ve bunun için kafes gibi bir yapının ayak üzerine yerleştirilmesi ve böylece eklemin battaniye, yorgan gibi ağırlıklardan korunması yararlı olacaktır

• Eklemlerin istirahatı sağlanmalıdır,

• Böbrek taşlarının önüne geçmek için günde 10-12 bardak su içilmelidir,

• Pürinden zengin gıdalardan kaçınılmalıdır.

İlk gut atakları eklemlerde kalıcı hasara yol açmaz ve eklemler tamamen normal olarak kalır. Hafif olgularda ataklar çok nadirdir ve ataklar arasına yıllarla ölçülen süreler girer ve kalıcı bir hasar gelişmez. Ancak bir eklem sürekli bir şekilde gut ataklarına maruz kalırsa ve tedavi edilmeden bırakılırsa, o zaman ürik asit kristalleri ekleme zarar verir ve kronik artrit (eklem iltihabı) gelişebilir.

Kaynaklar:
1. http://hastarehberi.com/dahiliye/dahili4/gutnedir.htm
2. http://www.tip2000.com/abone/konular/gut_hastaligi.asp