El-hamdülillâhi Rabbi’l-âlemîn. Ve’s-salâtü ve’s-selâmu alâ rasûlinâ Muhammedin ve alâ âlihî ve eshâbihî ve ezvâcihî ve evlâdihî ve etbâihî ve ehlibeytihî ve ümmehâtihî ve ebîhi biadedi külli şey’in fi’d-dünyâ ve’l-âhireti ve kezâlik. Ve’l-hamdülillâhi Rabbi’l-âlemîn.

Cenâb-ı Hakk’ın zikrinin faydası üzerinde duracağım inşallah. Allah’ın zikrinin faydası aşikârdır. İş, bu faziletten istifadeye bağlıdır. İman; “Lâ ilâhe illallah Muhammedu’r-rasûlullah” kelime-i tayyibesini tasdikten ibarettir. İman, nasıl ki, ona ağırlık olan şeylerden uzak olup yalnızca kendisine iman edileni kast etmek ise, tevhiddeki Allah’ın zikrinden maksat da odur. Cenâb-ı Hakk o güzel zikr-i tayyibesini lisanlarımızda ve sadırlarımızda daim kılsın.

Allah’ın zikri, nefisleri terbiye etmede Cenâbı Hakk’ın kullarına ihsan ettiği bir yoldur, bir kolaylıktır. Kul ne kadar bu yoldan istifadeye yönelik istidat sahibi olup kalben bu hâle açık olursa, yakınlık nimetini elde etmesi de o nispette ziyade olur.

Cenâb-ı Hakk’ın zikrinin kalbe açmış olduğu istikametten uzak olundukça, kişi için sadece lisanın anmasıyla fayda hâsıl olmaz. Tevbeyle varılmak istenen, murat olunan maksada kavuşulması da insan için uzak olur.

Cenâb-ı Hakk Kur’ân-ı Kerimde kendisinin zikriyle alâkalı bir çok âyet-i kerime inzal etmiştir. “Beni zikredin, ben de sizi anayım...“ (el-Bakara, 2/152) âyeti bunlardan bir tanesidir. Cenâb-ı Hakk’ı zikretmek, O’nu zikrederken O’nun dışındaki şeylerden müstağni yani uzak olmaktır. Kulun, Cenâb-ı Hakk’ın katında anılmasına vesile olacak zikr-i Hüdâ’yı bulması, yine Cenâb-ı Hakk’ın o kuluna bir lütf-ü ilâhisidir.
* * *
Akıl ile kalp Cenâb-ı Hakk’tan gelen nimet karşısında sıkıntıya düşer. Akıl, Cenâb-ı Hakk’tan gelen nimeti idrak etmekte tek başına zorlanır. Kalbe ihtiyacı vardır. Cenâb-ı Hakk’ın kulda itibar ettiği şey kalptir. Kalp Allah’a teslim olursa akıl da vasfını oradan sularsa o zaman fayda bulur.

Hakk katından gelen nimetleri izharda akıl kalbin önüne geçerse araya vehimler girer. Kalp, teslimiyette Cenâb-ı Hakk’tan gelen nimete onu ifsat eden vasıflardan uzak bir şekilde teslim olursa, o zaman o kalp tecelli-i ilâhînin mekânı olur ve nazar-ı ilâhînin mekânı olup Cenâb-ı Hakk’ın müsaadesi üzere akıl ve vicdana da tercüman olur. Cenâb-ı Hakk’ın, kulunun kendisini zikretmesinden muradı, zahirde ve bâtında olan bütün şeylerden sıyrılıp kendi yakınlığının ve vahdâniyetinin o kalpte husulüdür. Asıl maksat budur.

Söylemiş olduğum bu hâl; şeriatın iktizasınca amelleri kâmilen yerine getirip sünnet-i Rasulullah’a istikamet üzere tabii olduktan sonra açılan bir nimettir. Burada kulun kesbi bütün olarak fayda vermez. Bu merhaleden sonra kulun ihtiyarına bırakmadan doğrudan tasarruf eden Hz. Allah’tır. Allah murat eder, kulunu çeker; murat eder, o kalbe zikrini bırakır. Kendisinin zikriyle meydana gelecek olan yakınlık nurlarını onun kalbine ilka eyler. O zikrin nuruyla kuvvet bulan, latifleşen ruhaniyet kesif halden ilâhî yakınlık yollarına sülûk eder. Bu doğrudan Allah’ın bir fazlıdır. İş, buraya gelinceye kadar sadakat üzere, (idrakler ister anlasın, ister anlamasın) şüpheden uzak, tam bir teslimiyetle Allah’a kullukta onun emirlerini yerine getirmede gayret sahibi olmaktır.

Bu ilk merhalede, bu vakitte o kulda hatalar olur, kusurlar olur; fakat o kusurlar Allah’a isyan maksadıyla yapılmış olan hata ve kusurlar değildir. Bu maksadı güden hata ve kusurlar Cenâb-ı Hakk ile kul arasında rahmet perdesini kapatır.

Değindiğimiz hâl ise nefsî acziyetin, beşer oluşun gereğidir. Düşer ki kalkmanın kıymetini bilsin. Yokluk çeker ki varlığa şükretmeyi bilsin. Allah’ın zikriyle elde edilecek fayda; evveliyatla zulmetten, saniyen rahmetten olan perdelerin açılması, neticede Cenâb-ı Hakk’ın ülfet ve kemal-i muhabbetiyle hakikat-i zikir nimetinin o kulun kalbinde hâsıl olmasıdır.

Cenâb-ı Hakk, kalbinde zatından gayrisini çekip almayı murat ettiği kullara aşk yollarını açar, has kulların kalplerine bıraktığı sevginin nurlarını bırakır. Öyle ki; rengi ne olursa olsun, bir kap dolu boyanın içerisine daldırılıp çıkarılan bir insan nasıl ki o boyayla boyanır, o kulda da bütün hallerinde Cenâb-ı Hakk’ın yakınlık nurları kuvvet bulur. Bu, kulların sürekli olarak tahammül edebileceği bir hâl değildir. Cenâb-ı Hakk zaman zaman o kula bu nuru perdeler. Perdeler ki o kul ayıksın. Yoksa içinde bulunduğu halden çıkamaz.

Cenâb-ı Hakk’ın yarattığı bu arz var, yedi kat sema var, Melekût âlemi var, arş var, kürsî var... Bunlar hep birer merhaledir. Ve yukarıdan aşağı indikçe latiflikten kesif hale gelir. Bu kesiflikte beden her ne kadar bu âlemde yaşasa da Cenâb-ı Hakk kullarına bu kesiflikten latif olma yollarını açık tutar. Yakınlık nimetini lutfedeceği kullarından bütün varlıkların tesirini siler, ta ki kul kendisini saran tüm varlıklardan sıyrılır ve ancak kendi yakınlığı kalır. Zât’ı dışındaki varlıklardan hiçbir şey bırakmaz. Ta ki o kalp, oraya yönelen kullara rehberlik yapacak nezafeti yaşasın. İşte ancak o zaman Hz. Allah’ı hatırlatan ahlâkı insanlar o kalpte bulabilir ve onunla yol alabilirler.

Yapmış olduğumuz dersler ve Allah’ın zikrinden elde edilecek fayda bu yakınlığı kesbe vesile olacak vasıfta olmalıdır ki, yapılan zikrullahtan asıl fayda hâsıl olsun. Kişinin kendisine istikamet bulduğu yer ancak zikrullahtır. Nasıl olur da insan bunun dışında bir yol ile Hz. Allah’ın yakınlığına, nihayetsiz vahdet deryasına yol bulabilir. “Vele zikrullahi ekber!” buyuruyor Cenâb-ı Hakk Kur’ân-ı Kerim’de. “Allah’ın zikri en büyüktür.”

Cenâb-ı Hakk’ın Kur’ân-ı Kerim’de ifade etmiş olduğu emir ve nehiylerle şeriatın iktizası yerine gelir. Rızaya yol açılır, elde edilir. Cenâb-ı Hakk, bizleri inşallah o büyük olan zikri vesilesiyle yakınlığına kavuşturduğu, üzerine rızasıyla tecelli edip, kalbinde kendisinden başka bir şey bırakmadığı kullar zümresine ilhak etsin.
Ve selâmun ale’l-murselîn. Ve’l-hamdü lillâhi Rabbi’l-âlemîn.