İyilerin, ebrârın hasletlerinden olan cömertlik; Allah’ın kitabında da övdüğü; eli açık, ikram, ihsan ve kerem sahibi olan insanın, sahip olduğu imkânlardan, muhtaç olanlara, hiç kimsenin zorlaması olmadan, cân-ı gönülden ve sadece Allah’ın rızasını gözeterek, ihsan ve yardımda bulunmasıdır.

Cömert kullar, malını verirken manen ve madden temizlendiğine inanır, bundan dolayı da yaptığı işten feyiz ve bereket alır. Cömertliğin şartlarını şöyle sıralayabiliriz:

- Cömert kişi, yaptığının karşılığında hizmet, övgü ve makam beklentisi içinde olmaz. (el-İnsan, 76/8-10)

- Yardım ettiği kişiyi rencide edici davranışlardan da titizlikle kaçınır. (el-Bakara, 2/261-265)

- Yaptığı yardımı, elinden çıkaracağı âdi bir şeyle değil, kendi yanında kıymeti olan bir şeyle yapar. (el-Bakara, 2/267; Âl-i İmrân, 3/92)

Kur’ân’da cömertlik, alışverişe benzetilmektedir. ‘‘Kimdir o, Allah’a güzel bir borç verecek olan ki, Allah da onun verdiğini kat kat artırsın ve onun için şerefli bir mükâfat da versin.’ (el-Hadîd, 57/11)

Allah (c.c.) katında en iyilerden olmanın yolu cömert olmaktan geçmektedir. En iyiler, takvaca en ileride olanlardır. (el-Hucurât, 49/13) Cömertler ise takvada zirveye ulaşanlardır. Bizler günah işlemekten ve küfre düşmekten korkarız.

Cehennem’den Allah’a sığınır, hep Cennet’i arzularız. Rabbimiz ise cömertleri küfre ve günaha düşmekten koruyacağını, onların Cehennem’e asla girmeyeceğini, Cennet’e de kolaylıkla gireceklerini kelâmında bizlere bildiriyor. (el-Leyl, 92/17-18) Yine kurtuluşa erenler de onlar olacaklardır. Cömertlik, kötü ahlâk olarak bildiğimiz israf ve cimriliğin ortasıdır. Kur’ân’da Mü’minlere her iki ahlâktan da sakınarak harcamalarda ölçülü olmaları emredilmiştir. (el-İsrâ,17/29)

Peygamber Efendimiz (s.a.v) cömerdi ve cimriyi şöyle tarif ediyor:

“Cömert kişi; Allah’a (c.c.) yakın, Cennet’e yakın ve Cehennem ateşinden uzaktır. Cimri insan ise; Allah’tan uzak, Cennet’ten uzak ve Cehennem ateşine yakındır. Cahil cömert, âbid (ibadet eden) cimriden Allah’a daha sevimlidir.” (Tirmizi, Birr 40), “Gıpta edilebilecek kişilerden biri de cömertlerdir.” (Buhârî, Tevhid 45)

İslâm tarihinde asr-ı saadet dönemi, kıyamete kadar bir daha yaşanması mümkün olmayacak cömertlik tabloları ile doludur. Bütün malını, üzerindeki elbisesine varana kadar sadaka olarak dağıtıp evinde hasıra bürünen Hz. Ebû Bekir; gelen kervana en yüksek fiyatı verdikleri halde “sizden daha çok veren var” diyerek kervanı develeri ile beraber Allah (c.c.) için tasadduk eden Hz. Osman efendimiz ve daha niceleri Müslümanlara yol göstermektedir. Esasen o güzel insanların inandığı ve örnek aldığı Sevgili Peygamberimiz (s.a.v) insanların en cömerdi ve iyilik seveni idi. İbn-i Abbâs’ın (r.a.) tarifi ile “bereket getiren rüzgârlardan daha cömertti.” (Müslim, Fezail 12, 2308)

İşte bizim Peygamberimiz ve O’nun güzide ashabı... Cennet’e ve Rabbimiz’in rızasına talip isek, yapmamız gerekenler bellidir. Şeytanın fakirlikle korkutmasına (el-Bakara, 2/268) aldanmadan, bir hurma bile olsa sadaka verebilmek...!