1. SOĞUK ALGINLIĞI VE GRİPAL ENFEKSİYON (INFLUENZA) TANIMI:

Soğuk algınlıðı, birçok enfeksiyon belirtilerini kapsayan bir hastalıktır.

Grip, burun, bronşlar ve akciðerlerden oluþan solunum sisteminde meydana gelen, yüksek derecede bulaþıcı viral bir enfeksiyondur. 1-2 hafta içinde hastalar genellikle iyileþirler ancak etkileri haftalarca devam edebilir. Bazı hastalardaysa hayatı tehdit edici komplikasyonlar (zatürre gibi) geliþebilir. Daha çok sonbahar ve kıþ aylarında (en sık Ekim-Mart ayları) görülür. İþgücü kaybı açısından bakıldıðında en yüksek maliyete yol açan hastalıkların baþında yer almaktadır

2. SOĞUK ALGINLIĞININ VE GRİPAL ENFEKSİYONLARIN NEDENLERİ:

Soðuk algınlıðında etken %90 virüslerdir. Soðuk algınlıðına neden olan birçok deðiþik virüs tanımlanmıþtır.

Gripte ise etken Influenza A, Influenza B ve Influenza C adı verilen virüslerdir.

Sonbahar ve kıþ aylarında mevsimin özelliði olan sis, nem ve soðuk; nezle, ses kısıklıðı, boðaz aðrısı ve grip geliþmesi için uygun koþullara sahiptir.

Soðuk algınlıðı kiþiden kiþiye bulaþır. Eskiden, bu bulaþmanın ’damlacık enfeksiyonu’ ile yani aksırma, öksürme ile etrafa saçılan damlacıkların içindeki virüslerin havada kalması ile olduðu sanılmaktaydı; ancak þimdi mevcut kanıtlar bulaþmanın virüsü almıþ hastanın elinden hassas insanlara geçmesi ve hassas bireylerin de nazal (aðız-burun) mukozalarına sürmeleri ile olduðu yönündedir. Bu nedenle soðuk algınlıðının bulaþmasını engellemenin yolu ellerin sık yıkanmasıdır.

Yapılan araþtırmalara göre hava soðukluðu, soðuk algınlıðı hastalıðının baþlaması ve seyretmesi ile ilintili deðilken; psikolojik stres, üst solunum yollarını etkileyen alerjiler ve adet dönemleri hastalıða yakalanma riskini arttırmaktadır.

Sonuçta bu iki hastalıðın ortak yanları vardır: Her ikisi de çeþitli virüs türlerinden kaynaklanır ve bu virüsler, insan baðıþıklık sistemi tarafından tanınıp yok edilmemek için, dıþ görünümlerini sürekli olarak deðiþtirirler. Sonuç: Kiþi sürekli olarak soðuk algınlıðına yakalanır veya arka arkaya grip virüslerinin tuzaðına düþer.

3. SOĞUK ALGINLIĞININ VE GRİPAL ENFEKSİYONLARIN BELİRTİLERİ:

Soðuk algınlıðı belirtileri:
- Ateþ

- Baþ aðrısı

- Eklem ve kas aðrısı

- Yorgunluk hissi,

- Akan ya da dolu burun

- Hapþırma

- Boðaz aðrısı

- Göðüste doluluk hissi

- Hafif öksürük

Bitkinlik, genizde kaþınma, göz sulanması ve sık sık hapþırma, burun tıkanıklıðı ve öksürük soðuk algınlıðının belirtileridir. Soðuk algınlıðı virüsleri üst solunum yollarını döþeyen dokuya (mukozaya) yerleþir ve buradaki hücreleri tahrip eder. Mukoza hücreleri savunmaya geçer; aðrı, ateþ ve iltihabi reaksiyonla birlikte bir gripal enfeksiyon tablosu oluþturur. Virüs, yerleþtiði üst solunum yolu hücrelerini önce bir enzim yapımına zorlar. Bu enzim virüsün kendi RNA moleküllerinin çoðalmasına yardımcı olur ve yeni nezle virüsleri oluþur.

Soðuk algınlıðı, burun tıkanıklıðı, üst solunum yolları iltihabı (bronþit), sinüzit, orta kulak iltihabı ve ateþ yükselmesi gibi birçok belirtileri kapsayan bir hastalıktır.

Halk arasında akut solunum yolları enfeksiyonları yanlıþlıkla grip olarak tanımlanır. Klinik olarak gerçek virüs gribi ile gripal enfeksiyonu birbirinden ayırmak gerekir. Gripal enfeksiyona üst solunum yollarına giren çok sayıda etken neden olabilir. Ancak bunlar influenza (grip) gibi ciddi komplikasyonlara yol açmaz. Bu bakımdan koruyucu aþının bunlara çok fazla yararı olmaz.

Gripte ise belirtiler aniden baþlar. Gripal enfeksiyonda belirtiler soðuk algınlıðındaki gibidir ancak soðuk algınlıðı belirtilerinde artıþ, yüksek ateþ, baþ ve organ aðrıları vardır. Bacaklarda ve sırtta aðrılar tipiktir. Şiddetli baþ aðrısı, titreme ve ter boþalması ve bitkinlik vardır. Ateþ 40 derece üstüne çıkar. Boðaz aðrısı, aðrılı kuru öksürük, daha sonraları nezle ve hapþırma ortaya çıkar.

Diðer yandan vücut aþaðıdaki gibi birkaç koruyucu mekanizmaya sahiptir:
* Burun mukozası vücudun en iyi kanlanan dokularından biridir. Eðer kiþi aþırı soðuktan kaçınırsa, virüsler 37 derecedeki burun mukozasında zor geliþir.
*Gırtlak yoluyla mideye ulaþan virüsler mide asidinde ölürler.
*İmmün (baðıþıklık) sistem virüsleri özel savunma hücreleri ile yok eder.
*İmmün sistem beyini vücut derecesini artırması için uyarır ve ateþ yükselir. Virüsler ateþi sevmez.

Çocukların baðıþıklık sistemleri yetiþkinlerinki kadar geliþmemiþtir. Gerçi doðumları sırasında annelerinden bir “ödünç baðıþıklık” alırlar, ama bunun etkisi de beþinci ayın sonunda ortadan kalkar. O andan sonra da öz baðıþıklık sistemlerinin koruması altına girerler, ama o sistemin tam geliþebilmesi için aradan yıllar geçmesi gerekir. Çocuksu beden yapısı da saldırgan nezle virüslerinin baþarı þanslarını arttırır. Çocuk burnu küçüktür ve burundan yutaða geçiþ yolu dardır; iþte bu yüzden mukozadaki çok hafif bir þiþlik bile solunum yollarında bir kuþatmaya neden olabilir. Bu nedenle çocuklar bir yıl içinde eriþkinlere göre, daha sık soðuk algınlıðı geçirdikleri halde, uyarıcı belirtiler görülmediði için, aile içinde bu durum fark edilmemektedir.

4. SOĞUK ALGINLIĞININ VE GRİPAL ENFEKSİYONLARIN TANISI:

Soðuk algınlıðı ve gripte tanı belirtilere göre koyulur. Bir soðuk algınlıðı, grip ve akciðer iltihabı(zatürree) gibi önemli hastalıklara yol açabilir. Grip çok daha tehlikelidir ve hızla yükselen ateþin yanı sıra, belirtileri de soðuk algınlıðınınkilere göre çok daha þiddetlidir. Aþaðıdaki durumlardan herhangi birinin görülmesi halinde veya 3 gün geçtiði halde belirtilerin gerilememesi veya düzelmemesi durumunda mutlaka doktora baþvurmak gerekmektedir:

- 39 °C’yi geçen ateþ

- Sürekli yada çok kıvamlı balgam üreten öksürük

- Balgamda kan

- Nefes alırken aðrı ve zorlanma

- Devamlı kulak aðrısı

- Şiþmiþ lenf bezleri

- Yutkunurken zorlanma

- Dolaþım bozuklukları

- Baþ dönmesi

- Mide bulantısı ve kusma

- Hızlı kalp atımı

- Nefes alma sırasında göðüste aðrı

- Yanaklarda ve alında aðrı.

5. SOĞUK ALGINLIĞININ VE GRİPAL ENFEKSİYONLARIN TEDAVİSİ:

Hem soðuk algınlıðında hem de gripte tedavi hemen hemen aynıdır; tanı koyulduktan sonra belirtilere göre destekleyici tedavi yapılmalıdır.

Aþı gripten korunmak için en iyi yöntemdir. Grip aþısı eylül-ekim aylarında uygulanır.

İlk planda yatak istirahatı, aðrı kesici ilaçlar, ateþ düþürücüler uygulanır. Ayrıca, terleme (kalın örtünme), ballı sıcak bitki çayları, meyve suları yararlıdır. Soðuk algınlıðı hastalıklarında organizmanın sıvı ihtiyacı önemli ölçüde artar. Düzenli biçimde bolca sıvı içilmesi yararlı olur. Ayrıca yapılan çalıþmalarda bolca sıcak tavuk suyu çorbası ve dana kemiði çorbasının da soðuk algınlıðına iyi geldiði gözlemlenmiþtir.

Nefesinizi elinizden geldiðince aðzınızdan deðil burnunuzdan alın. Havadaki pek çok yabancı madde, bronþlara ulaþamadan burunda yakalanır.

Sigara kullanmayın. Sigara dumanı, mukozaları ve solunum yollarının koruyucu epitellerini tahrip eder; ayrıca nikotin, baðıþıklık sistemini de güçsüzleþtirir.

Özellikle kıþ mevsiminde sıkça açık havada yürüyüþler yapın. Sabahları yapacaðınız deðiþken duþlarla kan damarlarınıza egzersiz yaptırabilirsiniz ve bu sayede bedeniniz soðuk havaya karþı eskisi kadar duyarlı olmaz. Önce bir dakika boyunca sıcak duþ alın ve bu sırada vücudunuzu gerin ve esnetin. Sonra suyu dayanabileceðiniz kadar soðuða çevirin. Sırasıyla bacaklarınıza, kollarınıza, göðsünüze, karnınıza, ensenize ve en son yüzünüze kısa süreli olarak soðuk suyu tutun. Bu uygulamanın tümünü 2-3 kere tekrarlayın.

Burun tıkanıklıðı veya akıntısı yaratan mukus (sümük), mutlaka sık sık temizlenerek dıþarı atılmalıdır. Aynı mendili tekrar kullanmak uygun deðildir bu yüzden, burun kenarlarını da tahriþ etmeyecek þekilde, yumuþak ve tek kullanımlık mendiller tercih edilmelidir. Pek çok hasta kiþi, utandıðı için burun kanatlarını bastırıp, içeri doðru hapþırırlar. Bu durumda oluþan yüksek basınç kulaklara kadar ulaþır. Ve tehlike kapıdadır: Mukus bazen alın boþluðuna pompalanır ve orada aðır iltihaplanmalara yol açabilir.

Eðer bronþit, pnömoni (ateþin yeniden yükselmesi, balgam vb) varsa, doktor tarafından önerilecek antibiyotik tedavisi baþlanır. Yine doktor tarafından önerilmek kaydıyla, hastalıðın baþlangıcından sonraki 30 saat içinde alınacak antivirütik ilaç hastalık süresini kısaltabilir.

Grip, basit bir hastalık deðildir. Tehlikeli komplikasyonlara (akciðer iltihabı gibi) yol açabilir, hatta ölümcül olabilir. İmmün sistem ne kadar güçsüzse, gribin seyri de o kadar þiddetli olur. Bu nedenle özellikle immün sistemi zayıf olan yaþlılar, kronik kalp ve akciðer hastalıðı olanlar ve enfeksiyon ortamı ile iç içe bulunan kiþilerin aþı yaptırmaları gerekli ve çok önemlidir. Bu tür risk gruplarında her 5 yılda bir pnömokok aþısı uygulanması da yararlı bir önlemdir.

İmmün sisteminizi (Baðıþıklık sisteminizi) güçlendirin. İmmün sistem; bedensel aktivite, sauna, bol sebze ve meyve, gerekirse vitamin tabletleri ile özellikle vitamin C ve çinko ile güçlendirilmelidir. Vitamin C ve çinko ayrı ayrı zamanlarda alınmalıdır. Yeterli miktarda C vitamini almaya özen gösterin! Bu vitamin, sanki organizmadaki tüm çöpleri süpürebilen bir süpürgeye benzetilebilir! C vitamini, öncelikle kuþburnu çayı, kivi, portakal, greyfurt, limon, maydanoz ve domateste bulunur. Günde 40-50 mg C vitamini alınabilir. Sigara içen kiþilerin organizmaları, nikotinin zararlı etkileri nedeniyle, içmeyenlere oranla %40 daha fazla C vitaminine ihtiyaç duyar.

GRİP bir hafta sonra son bulur. Her gripten sonra, o virüs tipine baðıþıklık olur. Bu yüzden yaþlılar, çocuklara oranla daha seyrek hastalanır. Soðuk algınlıðında ise, etken bir çok farklı virüs olabileceði için, vücut hiçbir zaman bu virüslerin tümüne direnç geliþtiremez; bu sebeple her sene tekrar tekrar soðuk algınlıðı geçirilebilir.


KAYNAKLAR:
www.doktordoga.com
www.hekimonline.com
www.sabah.com.tr