Soru: Arkadaşımdan borç olarak aldığım 2005 yılına ait çeyrek altınları 2008 yılında ödemek istiyorum. Yalnız 2005 yılında basılmış çeyrek altınla 2008 yılında basılmış çeyrek altının arasında fiyat farkı vardır. Fiyat farkından doğan bu fazlalık faiz olur mu?
Cevap:
Bir kişi başka bir kimseye her hangi bir şart koşmadan, mutlak bir şekilde borç verecek olursa, borç alan kimse de nitelik itibarıyla aldığı borçtan daha iyisini geri verirse caizdir. Bu mekruh değildir. Ancak kişi borç verirken daha iyisini geri almayı şart koşarak verirse o takdirde bu fazlalık caiz olmaz. Böyle bir akid mekruh olur. Mesela; yirmi ölçek kirli buğdayı borç olarak veren kimse geri alırken yirmi ölçek temiz buğdayı geri almayı şart koşarsa bu caiz değildir. Şart koşulmadığı halde verecekli bunu gönül rızasıyla yaparsa caizdir.
Çünkü Ebû Râfi (r.a.)’dan şöyle rivayet edilmiştir: ’Rasûlullah (s.a.v.) bir adamdan altı yaşında bir deve borç aldı. Zekât develeri geldiğinde bana, adama aynı şekilde altı yaşında bir deve ödememi emretti. Ben; ’Develer arasında ondan daha iyi ve yedi yaşında bir deveden başka bulamıyorum.’ dedim. Rasûlullah (s.a.v.)’de şöyle buyurdu: ’Onu alacaklıya ver. Sizin en hayırlınız ödemesi daha iyi olanınızdır.’ (Müslim)
Cabir b. Abdullah (r.a.)’ın şöyle dediği rivayet edilmektedir: ’Rasûlullah (s.a.v.)’den alacak bir hakkım vardı. Onu bana ödedi ve fazlasını da verdi.’ (Buhârî)
Sonuç:
2005 yılına ait olan çeyrek altınlar borç verilirken, geri ödemenin 2008 yılına ait altınlarla olması şart koşulursa bu caiz değildir, alınan fazlalık faiz olur. Ancak şart koşulmadığı halde verecekli bunu gönül rızasıyla yaparsa o takdirde caizdir.

Faydalanılan Eserler:
1- İslâm Fıkhı Ansiklopedisi, Vehbe Zuhayli, c.6 s.16, Karz Bahsi.
2- Dört Mezhebe Göre İslâm Fıkhı, Abdurrahman Cezirî, c.4 s.1536, Karz Bahsi.
3- İbn-i Âbidîn, Karz Bahsi.
4- İslâm Fıkhı, Celal Yıldırım, c.3 s.383, Karz Bahsi.