Borcundan ve aslî ihtiyaçlarından başka nisap miktarı malı veya onun değerinde parası olan Müslüman’ın fıtır sadakası vermesi vaciptir. Buna kısaca ’Fitre’ denir. Fıtır sadakasının vacip olması için, zekâtta oldu?u gibi malın üzerinden bir yıl geçmesi ve artıcı nitelikte olması ?art de?ildir. Fitre, Ramazan ayında fakirlere verilen bir sadakadır. (Nisap; 96 gr altın veya bu de?erde para, ticaret malı demektir. Hayvanlarda nisap de?i?iktir. Mesela koyunda 40, sı?ırda 30’dur.)

Bir defa daha ifade edelim ki fitre, ya?ayan her insan için verilen bir yaratılı? ?ükrü ve ba? göz sadakasıdır. Bu sebeple aile reisi, sorumlulu?unu yüklendi?i ailenin yaratılmı? her ferdi adına birer ?ükür sadakası olan fitresini vermekle mükellef tutulmu?tur.

Hatta bayram gecesi sabaha kar?ı dünyaya gelen bebe?in dahi fitresini bayram günü vermek gerekir. Çünkü bebek de nihayet yaratılma nimetine kavu?mu?tur. Onun için de ?ükür gerekmektedir.

Sadaka-i fıtr, Ramazan-ı ?erifte verilir. Ramazandan önce ve bayramdan sonra da vermek caiz ise de bayram namazından önce verilmi? olması daha çok sevaptır. Şafiî fıkhında, Ramazandan önce verilmez. Bayramdan sonraya da bırakılmaz. Hastalık gibi herhangi bir özürden dolayı oruç tutamayan kimsenin de, zengin ise fitre vermesi gerekir.

İbn Abbâs (r.a) Allâh Rasûlü (s.a.s)’in ?öyle buyurdu?unu bildirir: ’Kim namazdan (bayram namazından) önce verirse kabul olunan bir sadakadır. Kim de namazdan sonra verirse, bu herhangi sadakadan bir sadakadır. ’Hicretin ikinci senesinden itibaren verilmeye ba?lanan fitrenin son verili? vakti, bayramın ikindisine kadardır. Bundan sonraya bırakılması haramdır; ama bırakılırsa yine de verilmeli, borçlu kalınmamalıdır. Bu sebeple Ramazan’ın ba?ından itibaren münasip yerler aranır, bulundu?u her vakitte hemen verilerek bayram sevincini ortak ya?amaya gönüller hazırlanmı? olunur.

Dinî ölçülere göre zengin olan kimsenin, hem kendisinin hem de erginlik ça?ına gelmemi? olan çocuklarının fitrelerini vermesi vaciptir.

Şafiî, Maliki ve Hanbeli’de, bir günlük yiyece?i olanın fitre vermesi farzdır. Hanefiler de ise vaciptir. Hadis-i ?erifte buyuruldu ki: (Sadaka-i fıtr-ı, küçük büyük, erkek kadın, zengin fakir herkesin vermesi gerekir.)

Fakir olan çocu?un babası ölmü? veya fakir ise babasının babası, torununun fitresini verir.

Bir kimse karısının ve büyük çocuklarının fitresini vermekle mükellef de?ildir. Bunlar zengin iseler fitrelerini kendileri de verebilirler.

Fitre Şu Dört Cins Yiyecek Maddesinden A?a?ıdaki Miktarlarda Verilir:

1. Bu?day 1460 Gram (520 dirhem)

2. Arpa 2920 Gram (1040 dirhem)

3. Kuru Üzüm 2920 Gram (1040 dirhem)

4. Hurma 2920 Gram (1040 dirhem)

Bu gıda maddelerinin kendileri verilebilece?i gibi, para olarak de?erleri de verilir. Hangisi fakirin yararına ise onu vermek daha uygundur. Bir fitre yalnız bir fakire verilir, ikiye bölünmez. Bir fakire birden fazla fitre verilebilir. Fitre niyet edilerek verilir; ancak bunun fitre oldu?unu fakire söylemek gerekmez. İçinden niyet etmesi yeterlidir.

Fitrenin miktarını tespite gelince: Ailenin her ferdi adına verilmesi Şafii’ye göre farz, Hanefi’ye göre; vacip olan fitrenin miktarını tespitte ?öyle bir mukayeseyle konuyu açıklı?a kavu?turmak daha kolay olacaktır:

Her sene müftülükler bulundukları semt sakinlerinin iki ö?ün yemek parasını, verilecek fitrenin miktarı olarak ilan ederler. Diyelim ki, bu sene alt sınır olarak ilan edilen (be? milyon) ile insan, bulundu?u yerde sabah ak?am olmak üzere iki ö?ün yemek yiyerek karnını doyurabiliyorsa, i?te bu miktar o kimsenin fitre miktarını ifade etmi? olur. En alt sınır olarak tabii. Öyle ise fitre verecek insan önce bir nefs muhasebesi yapmalı, kendisi iki ö?ünde ne kadar parayla karnını doyuracaksa o miktarı, verece?i ?ükür sadakası fitresi olarak tespit etmeli, o miktardan, ya da daha yukarısından vermelidir. Herkesin rahatça yapaca?ı bir tespittir bu.


Zekât hangi fakirlere verilirse fitre de onlara verilir. Bir özürden dolayı Ramazanda oruç tutmayanlar da, nisap miktarı mal veya paraya sahip iseler fitrelerini vermekle yükümlüdürler.

Aile İçinde Zekatla Fitrenin Farkı:

Zekatta, servet kiminse zekat borcu da onundur. Ailenin (?ahsına ait malı bulunmayan) di?er fertlerine zekat verme borcu yüklenilmez. Ancak fitrede öyle de?ildir. Fitre, zekat verecek kimsenin aile fertlerinin her biri adına da vermesi gereken bireysel borçtur. Her fert adına birer fitre ayırıp ihtiyaç sahibine sunmak, aile reisinin üzerine yüklenmi? mükellefiyettir.

Ayrıca zekat ve fitre verirken alanı mahcup edecek bir konu?ma da yapılmamalıdır. Verenin kalbindeki niyeti kafidir. Alana açıklama gere?i yoktur. ‘Şunu bayram harçlı?ı yapın’ gibi rahatsızlık vermeyecek bir cümleyle konuyu kapatmalıdır. Uzakta olan çocukların fitrelerini ya bizzat aile reisi vermeli, yahut da haberle?erek herkes kendi fitrelerini vermeye alı?tırılmalıdır.

Fitre vermek, orucun kabul edilmesine, ölümün ?iddetinden ve kabir azabından kurtulmaya vesile olur.