RAMAZAN AYINI SÜNNETE UYGUN İHYA EDEBİLMEKMübarek Ramazan ayını karşılayacağımız şu günlerde, bu ayki yazımızda oruçla ilgili mevzulara girmeye çalışacağız. Hepimizin de malumudur ki, orucun farz olduğu bu mübarek ayda mümine geniş ibadet kapıları açılmakta. Sınırlı olan bu mübarek günleri fırsat bilip iyi değerlendirebilmek için şimdiden maddi ve manevi hazırlıklara başlamamız gerekmekte. Mübarek ayı daha iyi yaşayabilmek için sünneti seniyyeden, Rasûlullah (s.a.v.) Efendimizin uygulamalarından haberdar olabilmemiz gerekir. Bu gayeye uygun olarak yapmamız gereken vazifelerimizi maddeler halinde aşağıda sıralayacağız.Ebû Hureyre (r.a.)’den rivayet edilmiştir: Rasûlullah (s.a.s.) buyurdu ki: “Allah Azze ve Celle buyurdu: ‘Âdemoğlunun her bir işi kendinedir. Oruç hariç; o benim içindir, onun karşılığını ben veririm. Aynı zamanda oruç bir kalkan¬dır. Sizden birinizin oruçlu bir günü olunca, o gün kötü konuşmaktan mutlaka kaçınsın, gürültü de çıkarmasın. Birisi kendisine söver ya da sataşırsa, ‘Ben oruçluyum.’ desin. Muhammed’in nefsi elinde olana yemin olsun ki, oruçlunun ağız kokusu Allah katında misk kokusundan daha hoş¬tur. Oruçlu iken iki rahatlık bulunmaktadır. İftar ettiği zaman iftarın rahatlığı, Rabbine kavuştuğu zamanda orucun rahatlığını duyar.” (Buhârî, Savm,1894; Müslim, Sıyam, 30) Ramazan ayında gayret edilip yapılması gereken amelleri sıralayacak olursak:• Ramazan gecelerini ibadet ile ihya için gayret etmek,• Teravih namazlarını cemaat ile kılmanın fazileti ve sevabının idrakinde olmak,• İmkânı müsait olanların camilerde itikâfa girmeleri, özellikle terk edilmeye yüz tutmuş bu sünneti ihya edebilmek adına büyük sevabın vaat edildiği,• Mali ibadetin rüknü olan kişinin üzerine düşen zekât farizasını bu ay içinde yerine getirmesi,• Eskiye oranla daha çok ibadet için gayret edilmesi,• Kur’ân-ı Kerim’in kâmil tefekkür ile okunması; dilin, salâvat, zikir ile iştigal etmesi,• Akraba, eş-dost, komşu, fakirler, muhtaçlar ve ahbaplara iftar yemeği vermeye gayret etmek.Orucun hikmet ve faydaları:Yüce Allah’ın kullarından yapmalarını istediği her davranışta birçok faydalar, yapmamalarını istediği her davranışta da birçok zararlar vardır. Allah Teâlâ’nın buyruk ve yasaklarına uymanın sağladığı insan aklı ile kavranabilecek faydaların yanı sıra, bu buyruk ve yasaklar akıl ile kavranamayacak hikmetler ve incelikler de içerir. İslâm bilginleri, oruç emrinin sebep ve hikmetleri üzerinde düşünerek, orucun faydaları hakkında önemli tespitler ve geniş açıklamalar yapmışlardır. Hz. Peygamber’den de bu konuya ışık tutan birçok hadis rivayet edilmiştir.Oruç farizasını yerine getiren bir Müslüman her şeyden önce Yaratıcısının buyruğuna uymanın derin hazzını tadar ve huzurunu yaşar. O’nun verdiği nimetlere gün boyu el sürmez; böylece bu nimetleri bulamayanların, yoksulların ve ihtiyaç sahiplerinin durumlarını deneyerek, yaşayarak öğrenir. Ciddi bir sabır sınavından geçen oruçlu kişi, bir yandan fani dünya nimetlerinden bir süre uzak kalmasına karşılık Allah’ın ebedî nimetlerini hak etme fırsatını elde ederken, bir yandan da geçici dünya nimetlerinin paylaşılmasında başka¬larının hakkını gözetme melekesi kazanır.Bu tecrübeyi nefsinde yaşayan insan başkalarına daha çok sevgi ve saygı gösterir.İnsanları büyük dertlere sokan aşırılıklar ve taşkınlıklar, çoğu kez mideye bağlı is-teklerden ve cinsel arzulardan kaynaklanır. İnsanın insanlığı da bunlara hâkim olabilmesindedir. Oruç, bu konudaki kötü istek¬leri kırar, değiştirir, düzeltir. Bunların kont-rolünü iradenin eline verir. Oruçla nefis mücahedesine alışılır, hayatın zorlukları yenilir, âhiret saadetine erişilir. İmâm Gazâlî, orucun sırlarına dair açıklamasında bu hususa şöyle değinir: “Oruç, Allah’ın düşmanı olan Şeytan’ı kahreder. Şeytan’ın kullandığı araç şehvettir. Şehvet de yemek ve içmekle kuvvetlenir. İşte oruç, Şeytan’ın bu aracını zayıflatır.”Oruç günahların bağışlanmasını sağlayan en önemli ibadetlerdendir. Yine Peygamber Efendimiz bir hadis-i şerifinde şöyle buyurmuştur: “Kim iman ederek ve sevabını sa-dece Allah’tan umarak Ramazan orucunu tutarsa önceki günahları affedilir.’ (Buhârî, Savm 6)Oruç tutanların Cennete Reyyan adında kapıdan girmeleri:Oruç tutanların Allah katındaki mevkileri pek yüksektir. Hz. Peygamber şöyle bu-yurmuşlardır: “Cennette Reyyân adında bir kapı vardır. Kıyamet gününde buradan başkaları değil yalnız oruç tutanlar girerler.” (Buhârî, Savm, 4)Oruç tutmanın sadece “yeme ve içmeden kesilme” olarak algılanmanın yanlış olduğu:Oruç, şekilci bir bakışla sadece yeme, iç¬me ve cinsel temastan uzak durma olarak telakki edilmemeli, gönülden bağlılık için¬de tüm organlar bu ibadete katılmalıdır. Bir hadis-i şerifte Hz. Peygamber şöyle bu¬yurmuşlardır: “Kim yalan sözü ve bu söze göre hareket etmeyi bırakmazsa Allah’ın onun aç ve susuz kalmasına bir ihtiyacı yoktur.” (Buhârî, Savm, 8)İmâm Gazâlî hazretleri bu konuda şöyle bir açıklama yapar. ’Oruçlu hem midesini hem de cinsi isteklerini frenlemelidir. Göz, kulak, dil, el, ayak ve diğer organlar da kötülüklerden korunmalıdır. Gönül de kötü düşüncelerden arındırılmaya çalışılmalıdır. Avamın, havassın ve hâssü’l-havâssın olmak üzere orucun üç derecesi vardır. Birincisinde; midenin isteklerine ve cinsel arzulara engel olunur. İkincisinde; bunlardan başka göz, kulak, dil, el, ayak gibi uzuvların da isteklerine mani olunur. Üçüncüsünde; bütün bunlara ek olarak gönlün de kötü düşüncelerine engel olunur.”Kötülüğü emreden nefis, oruçla terbiye edilir. Kötü hırsların önüne oruçla geçilir. Hayatın hazzını, iradenin değerini en iyi biçimde oruç öğretir. Ramazan ayı değişik mevsimlere isabet ettiğinden, oruç ibadetinin aksatılmadan ve özenle ifa edilmesi, Müslümanın ister yazın kavurucu sıcağında ister kışın dondurucu soğuğunda olsun her durumda Ulu Yaratıcı’sının buyruğuna uyma hususunda samimi bir teslimiyet içinde olduğunun davranış haline getirilmiş bir ifadesi niteliği taşır. (İ. Kâfi DÖNMEZ, İslâm’da İnanç İbadet ve Günlük Yaşayış Ansiklopedisi, Gerçek Hayat Yayınları)Rabbim tutacağımız oruç ve yapacağımız ibadetleri dergâh-ı izzetine kabul eylesin.