ACELECİ İNSAN!

???????? ???????????? ?????????? ?????????? ???????????? ??????? ???????????? ????????
’İnsan hayra dua eder gibi şerre dua eder. İnsan çok acelecidir.?
(el-İsrâ, 17/11)

İnsan, Allah (c.c)’dan, cennet, rıza, rahmet, azaptan emin olma vs. gibi hayırları talep ettiği gibi şer olan şeyleri de ister. Âyette ifade edilen ’insanın şerri istemesi? ile ne kastedildiği hususunda ise değişik görüşler vardır:
1- Buradaki insandan kast olunan Nadr b. Haris’dir. Çünkü o, ’Ey Allah’ım, eğer bu Sen’in katından (gelmiş) bir hak ise hemen üzerimize gökten taş yağdır veya bize elem dolu bir azap getir.? (el-Enfâl, 8/32) demişti. Yine kâfirlerden bir kısmı, ’?Eğer doğru söyleyenlerden isen haydi bizi tehdit ettiğin azabı bize getir.? (el-A’râf, 7/70) dediler.
2- İnsan, canı sıkıldığında ve kızdığında, kendisine, ailesine, mal-mülküne vs. beddua eder, kötülük ister. Ancak Cenâb-ı Hak, kullarına olan rahmetinden dolayı bu şekildeki birçok dileği kabul buyurmaz. Şayet Allah (c.c) insanların hayır dualarına icabet ettiği gibi şer dualarına da icabet etseydi birçok insan helak olurdu. ’Eğer Allah insanlara, onların hemen hayra kavuşmayı istedikleri gibi, şerri de acele verseydi, elbette onların ecellerine hükmolunurdu.? (Yûnus, 10/11)
3- İnsan bazen, aslında şer olan bir şeyi, asıl durumunu bilemediği ve hakkında hayırlı olacağına inandığı için onu içtenlikle ister.
4- İnsan Rabb’inden hayırlı şeyleri istediği gibi zina, hırsızlık, adam öldürme vs. gibi bizatihi şer işlere ulaşmayı da kendisine kolaylaştırmasını isteyebilmektedir.
Âyette, insanın bu şekilde davranmasının, ’çok aceleci? olmasından kaynaklandığı söylenmiştir. Her ne kadar bazı rivayetlerde, ’Burada ’insan’dan maksat; kendisine ruh üflenirken bir an önce kalkmak isteyen ve kalkamayan Hz. Âdem (a.s) olabilir? dense de aslolanın tüm ’insan cinsi? olmasıdır. Çünkü her insan, az veya çok acelecidir, acelecilik tabiatında mevcuttur.
Hayırlı işlerde aceleci olmanın gerektiği hadislerde ifade olunmuştur. Zemmolunan acelecilik ise; bu âyette zikrolunduğu gibi insanın akıbetini düşünmeden şer işlerde aşırı istek göstermesidir. Efendimiz (s.a.v) bir hadislerinde bu aceleciliğe işaret ederek şöyle buyurmuşlardır: ’Nefislerinize beddua etmeyin, çocuklarınıza da beddua etmeyin, hizmetçilerinize de beddua etmeyin. Mallarınıza da beddua etmeyin. Ola ki, Allah’ın duaları kabul ettiği saate rast gelir de, istediğiniz kabul ediliverir.? (Ebû Dâvud, Salât 362, 1532)
Âyetin son kısmıyla ilgili olarak şu izah da yapılmıştır. ’İnsan, az da olsa acil olanı, çok dahi olsa sonradan verilecek olana tercih eder.? Dünyayı âhirete tercih etmesi gibi?
Mü’minler, şartlar ne olursa olsun hiçbir zaman kötülük istememeli, sabır ve teenni ile hayra dua etmelidir. En selametli yol; Allah’ı zikirle uğraşmak, O’ndan hakkına hayırlı olanı dilemek, ihtiyaçlarını arz ettikten sonra yerine gelmesi hususunda aceleci davranmamak, O’nun hükmüne rıza ve teslimiyet göstermektir. Bilmelidir ki hayır, Rabb’inin kendisi için takdir ettiğindedir.