Kurbanın Tarifi
Kurban kelimesi lügatte; yakınlık, yakınlaşma manalarına gelir. Istılahta ise; Allah’ın rızasını ve yakınlığını kastederek sırf ibadet, yani kulluk maksadıyla Kurban Bayramı’nın ilk üç gününde belirli şartları taşıyan koyun, keçi, sığır ve deveden herhangi birini usulüne göre kesmek demektir.

Kurban Niçin Kesilir?
İbadet; nefse muhalefet ederek sadece Cenâb-ı Hakk’ın rızasını kazanmak için yapılan amel demektir. Kendisiyle Allah’ın rızası kastedilmeyen bir amel, Allah’ın katına ulaşmaz. Allah’a ulaşmayan bir amelden de uhrevî bir fayda beklemek imkânsızdır. Bu durum namazda, oruçta ve sair ibadetlerde nasılsa kurban kesmede de böyledir. Kurbanlar Allah ve Rasûlü emrettiği için ve sırf Allah’ın rızasını kazanmak için kesilir. Kurbanın etinden, derisinden istifade edilebilir; ancak bunlar maksat değildir. Müslüman bütün ibadetlerini sadece Allah’a yaklaşmak ve rızasını elde etmek için yapar. Önemli olan, riyadan, gösterişten ve dünyevî herhangi bir maksattan uzak bir şekilde kurban ibadetini yerine getirmektir. Bugün birçok kimse kurban kesmeyi her sene mutat bir şekilde yerine getirilen bir adet ve gelenek olarak görmektedir. ’Akraba ve komşularım kesiyorlar, ben kesmezsem acaba ne derler?’ ya da ’Çoluk-çocuk etten mahrum kalmasın’ gibi ihlâstan uzak düşüncelerle kurban kesenler de az değildir. Hâlbuki âyet ve hadislerde kurban kesmenin sırf Allah rızasını kastederek eda edilmesi gerektiği özellikle vurgulanmaktadır. Özellikle şu âyet bu hususa açıkça delalet etmektedir: Onların ne etleri, ne de kanları asla Allah’a ulaşmaz; fakat ona sizin takvanız ulaşır. Size olan hidayetinden dolayı Allah’ı büyük tanıyasınız diye böylece onları sizin hizmetinize verdi. Muhsinleri (iyilik edenleri) müjdele.’ (el-Hac, 22/37)

Et Yemek vb. Bir Niyetle Kurban Kesilirse Ne Olur?
Kurbanın geçerli olması için niyet; Allah’ın emrini yerine getirmek ve O’na yaklaşmak olmalıdır. Bu niyet haricinde adet ve örfe uymak, ayıplanmamak, et yemek vb. niyetlerle kesilen kurban, kurban yerine geçmez.

Ortaklaşa Kesilen Kurbanda Bir Kişi Et Yemek Niyetinde Olursa Ne Olur?
Büyük baş bir hayvana birden fazla kişi ortak olur ve bu ortaklardan birisi gayri Müslim olursa ortaklardan hiçbirinin kurbanı geçerli olmaz. Ortaklardan birinin niyeti et yemek olursa, ortaklardan hiç birinin kurbanı geçerli değildir.

Kurban Kesmek Yerine Bedelinin Sadaka Olarak Verilmesi Caiz midir?
Kurban kesmek yerine, bedelinin bir fakire veya bir hayır kurumuna verilmesi caiz değildir. Böyle yapan bir kişinin sadakası sahih olur; ancak kurban yükümlülüğü üzerinden düşmez. Çünkü kişinin üzerinden kurban kesme yükümlülüğünün kalkması, ancak Allah rızası için belirtilen vasıflarla hayvanın kesilmesiyle olur. Bu nedenle böyle yapan bir kimsenin kurban kesmesi gerekir. ’Bayramda illa ki kurban kesmek gerekmez. Sadaka da bir ibadettir(!)’ diyerek kurbana bedel bir ibadet arayanlar büyük bir yanlışlığın içerisindedirler. Zira her bir ibadet için bir zaman tayin edilmiştir. O zamanda belirlenen ibadet eda edilmelidir. Başka bir ibadet onun yerini dolduramaz. Ramazan ayında oruç tutulur, hac aylarında gücü yeten hacca gider. Kurban Bayramı günlerinde de kurban kesilir. Bayram günü bundan daha üstün bir ibadet yoktur. Rasûlullah (s.a.v) Efendimiz’in şu hadîs-i şerifleri bunu açıkça ifade etmektedir: "İnsanoğlu Kurban (Bayramı) günü, Allah’a, kan akıtmaktan daha sevimli bir amel yapamaz. Zira kesilen hayvan, kıyamet günü boynuzlarıyla, kıllarıyla, tırnaklarıyla (Allah’ın huzuruna) gelecektir. Hayvanın kanı yere düşmezden önce Allah indinde yüce bir mevkie ulaşır. Öyle ise, onu gönül hoşluğu ile ifa edin." (Tirmizî, Edâhî 1) ’Bayram gününde gümüş para, Allah katında kurbanlıktan daha sevimli bir şeye harcanamaz.’ (et-Terğîb ve’t-Terhîb, Münzirî, Taberâni’den, c.2, s.537, Hikmet Yay.)

Borçlunun Kurban Kesmesi Vacip midir?
Elinde nisap miktarı malı ya da parası bulunan kimsenin borcu bulunur ve bunu ödediği takdirde elindeki para veya mal nisap miktarından düşecekse, bu takdirde o kimseye kurban kesmek vacip olmaz.

Bayramda Kesilecek Tek Kurban Ailenin Her Ferdi İçin Yeterli midir?
Bir ailede nisap miktarı malı olan birden fazla kişi varsa, sadece bir kurban kesmek tüm ev halkı için yeterli ve geçerli olmaz. Aynı aile içerisinde olsa dahi nisap miktarı malı olan her fert ayrı ayrı kurban kesmek zorundadır.

Kadına Kurban Kesmek Vacip midir?
Kocası olsun veya olmasın, kocası ister kurban kessin veya kesmesin, nisap miktarına sahip olan her kadın üzerine kurban kesmek vaciptir.

Namaz Kılmayan Bir Kimse Kurban Kesse Caiz Olur mu?
Namaz kılmayan bir kimsenin şartlarını yerine getirerek kestiği kurban sahih olur. O kimsenin namaz kılmaması, kestiği kurbanın sıhhatine mani değildir. Zira bunlar yerine getirilmesi gereken birbirinden ayrı ibadetlerdir.

Ölmüş Kimse Adına Kurban Kesmek Caiz midir?
Ölen bir kimsenin adına kurban kesmek caizdir. Ölen kimsenin varisi onun emriyle ona bir kurban kesse etinin hepsini tasadduk etmesi ve ondan yememesi gerekir. Ancak ölen kimsenin emri olmadan sevabını ona bağışlamak niyetiyle kendi parasından bir kurban kesse onun etinden yiyebilir.

Taksitle veya Veresiye Kurban Alıp Kesmek Caiz midir?
Kurban kesmek vacip olan bir kişinin veresiye veya taksitle kurban satın alması caizdir. Çünkü taksitle veya veresiye alınan kurban da peşin alınan kurban gibi kişinin mülkiyetine geçmiş olur.

Kurban Ne Zaman Kesilir?
Kurban, Kurban Bayramı’nın birinci günü fecrin doğmasından üçüncü günü güneş batıncaya kadar kesilebilir. Şehirde ve bayram namazının kılındığı yerlerde kurbanın, bayram namazından sonra kesilmesi şarttır. Uveymir b. Eşkar (r.a)’ın anlattığına göre; o, kurbanını bayram namazından önce kesmiş, sonra da durumu Rasûlullah (s.a.v)’e açmıştır. Efendimiz (s.a.v) de kendisine: ’Kurbanını iade et (yeniden kes, o kurban yerine geçmez).’ buyurmuştur. (İbn-i Mâce)

Aldığı Hayvanı Kurban Günlerinde Kesmeyenin Durumu Nedir?
Fakir bir kimse kurban kesmek üzere aldığı hayvanı kurban bayramı günlerinde kesmezse onu canlı olarak tasadduk eder. Aldığı hayvanı satması caiz değildir. Zengin ise kurban kesmek üzere aldığı hayvanı kurban bayramı günlerinde kesmezse onun kıymetini tasadduk eder.

Kendisine Kurbanın Vacip Olduğunu Bayramdan Sonra Öğrenen, Bildiği Halde Kesmeyen veya Kesemeyen Kimse Ne Yapmalıdır?
Kendisine kurbanın vacip olduğunu bayramdan sonra öğrenen, vacip olduğunu bildiği halde kurban kesmeyen veya kesemeyen kimse gelecek yılın kurban bayramını beklemez ve kurban bedelini tasadduk eder. Burada bedelden maksat; kurban etmeye kâfi gelecek bir koyunun kıymetidir.

Kurban Niyetiyle Tavuk veya Horoz Kesmek Caiz midir?
İbadetleri ve bu ibadetlerin sair vasıflarını ancak şarî-i hakîm olan Allah (c.c) ve O’nun Rasûlü (s.a.v) belirler, tayin eder. Bu iki merci dışında hiç kimse ibadetler hususunda her hangi bir şekilde tayinde bulunamaz. Hayvanlardan yalnız koyun, keçi, deve ve sığır kurban edilebilir. Bunların dışında horoz, tavuk, hindi, kaz ve diğer hayvanlar kurban niyetiyle kesilemez. Âlimler bu hususta ittifak etmişlerdir. Zira ne Peygamber (s.a.v) Efendimiz’den, ne de Ashâb-ı Kiram’dan bunların dışında hayvanların kurban edildiğine veya edilebileceğine dair herhangi bir nakil gelmiş değildir. Buna göre;
- Fakir bir kimsenin kurban niyetiyle kurban bayramında tavuk ve cinsi hayvanları kesmesi caiz değildir, tahrimen mekruhtur.
- Zengin bir kimsenin de ’Hem kurban kesmiş olayım, hem de artan parayı fakirlere tasadduk edeyim!’ diyerek tavuk vb. hayvanları kesmesi caiz değildir. Bu kimsenin hükmü, fakirin hükmünden daha da ağırdır.
- ’Tavuk, hindi, deve kuşu gibi hayvanlardan da kurban olur, önemli olan kan akıtmaktır.’ demek Kur’an ve Sünnet’e muhalif olduğu için bidattir ve böyle söyleyen kimseler günahkârdırlar.

Kurbanlık Bir Hayvan, Kaç Kişinin Adına Kesilebilir?
- Bir koyun veya keçi yalnızca bir kişinin namına kesilebilir.
- Bir deve veya sığır bir kişiden yedi kişiye kadar kimse için kurban edilebilir. Ancak bu ortakların hepsi Müslüman olup, her biri kendi hissesine malik olmalı ve ’Allah rızası için’ bir ibadeti yerine getirme niyeti taşımalıdır.

Ortaklaşa Kesilen Büyükbaş Hayvanın Paylaşımı Nasıl Olmalıdır?
Ortak kesilen büyükbaş hayvanın eti tartılarak paylaşılır. Göz kararıyla paylaşmak caiz değildir. Yedi kişi bir kurbana ortak olsalar birinin hissesi diğerlerinden az olmak şartı koşulsa bu kurban geçersizdir.
Ortaklar yedi kişiden az olursa hisseleri ister eşit olsun ister olmasın caiz olur. Ancak bir kişinin hissesi yedide birden az olmamalıdır.

Ortakların Niyetleri Birbirinden Farklı Olsa Hüküm Nedir?
Ortaklardan hepsinin kurban kesmekteki maksatlarının Allaha yaklaşmak olması şarttır. Kurban kesmek isteyenler, kurban kesmek istemeyenlerle ortak olurlarsa, kurbanları caiz olmaz. Bir hayvana yedi kişi ortak olsa birisi aynı senenin kurbanına, diğerleri de geçmiş yılların kurbanına niyet etseler; aynı senenin kurbanına niyet edenin kurbanı caiz, diğerlerininki ise batıldır. Yedi kişinin hepsi de kurbanın etinden yiyemez, tasadduk etmeleri gerekir. Ortaklardan bazısı akikaya veya velime (düğün) yemeğine niyet etse hepsinin kurbanı caiz olur.

Bir Kimse Tek Başına Aldığı Büyükbaş Hayvana Başkasını Ortak Edebilir mi, Ederse Hüküm Ne Olur?
Bu hususta değişik âlimlerin değişik görüşleri vardır:
- Bir kimse, kurban etmek niyetiyle büyükbaş (deve veya sığır) hayvan aldıktan sonra buna başkalarını ortak ederse bakılır:
Şayet bu kimse fakir ise, kendisine kurban kesmek vacip olmadığı halde kurban almakla bunu üzerine vacip kıldığı için başkalarını ortak etmesi caiz değildir. Eğer ortak ederse kurban caiz olmakla birlikte ortakların hisselerini tazmin eder. Şayet zengin ise, aldığı kurbanlığa başkalarını da ortak ederse ortaklardan aldığı parayı sadaka olarak verir. Çünkü hayvanı satın almakla hayvanın tamamını kurban etmeyi kendisine vacip kılmıştır.
- Ebû Hanife’den rivayet edilen bir görüşe göre kurbanlık hayvanı satın aldıktan sonra başkalarını ortak etmek mekruhtur. Ancak satın alırken başkalarını ortak etme niyetlenirse mekruh olmaz da denilmiştir.
- Diğer bir görüşe göre ise; bir kimse, kurban etmek niyetiyle büyükbaş (deve veya sığır) hayvan aldıktan sonra buna başkalarını ortak ederse bu (istihsanen) caiz olur. Zira buna ihtiyaç vardır.
Tüm bu ihtilaflardan kurtulmak için ortakları önceden bulup hayvanı bundan sonra satın almalıdır. En ihtiyatlı olan budur.

Satın Alındıktan Sonra Sakatlanan Kurban Ne Olur?
- Kurban ayıp ve kusursuz, sağlam bir şekilde alınır, ancak daha sonra kurban edilmeye mani bir ayıp meydana gelirse bakılır:
Şayet kişi şayet zengin ise, yeni bir kurban alır. Fakir ise, bu hayvanı kurban olarak keser. Zira kurban o fakir için bir nafiledir. Nafilelerde ise, genişlik ve kolaylık vardır.
- Kesim anında çırpınmaktan dolayı hayvanda bir ayıp meydana gelirse kurbanın sıhhatine zarar vermez.
- Şayet hayvan, kesim anında ölürse bakılır:
Kurbanı kesen kişi zengin ise yeni bir kurban alır. Fakir ise yeni bir kurban alması gerekmez.

Kurbanlık Hayvandan Faydalanmak Caiz midir?
Kurbanlık hayvana binilmez, yük yüklenmez, kiraya verilmez. Eğer kiraya verilirse alınan ücret tasadduk edilmelidir. Kesimden önce yününden ve sütünden yararlanmak mekruhtur. Eğer yararlanırsa kıymetini tasadduk eder. Kesimden sonra kurbanlık hayvanın etini veya postunu satıp parasını almak veya demirbaş olmayacak bir şeyle değiştirmek caiz değildir. Böyle yapılırsa, kıymetini sadaka olarak vermek gerekir.

Kurbanın Eti Ne Yapılır?
Kişinin kurban etini üçe ayırıp, bir kısmını fakirlere sadaka olarak dağıtması, bir kısmını zengin de olsa komşu ve yakınlarına ikram etmesi, bir kısmını da evine ayırması müstehaptır. Eğer kurban kesenin bakmakla yükümlü olduğu kişilerin sayısı fazla ve maddî durumu da iyi değilse, kurban etinin tamamını ailesine ayırması müstehaptır.

Kurbanın Derisi Ne Yapılır?
Kurbanın derisini satıp kendine, ailesine harcamak veya kasap ücreti olarak vermek caiz değildir. Ancak satıp parasını fakirlere vermek caizdir. Kurbanın derisinden kurban sahibi çarık, su tulumu, sofra, kova, seccade yapabilir veya kurbanın derisini kendinden devamlı faydalanılabilecek bir şeyle değiştirebilir. Ancak deriyi yiyecek, içecek vb. tüketilecek şeylerle değiştiremez. Değiştirirse derinin kıymetini tasadduk eder. Kurban derisi İslâm’a hizmet için çalışan kurum ve vakıflara verilebilir. Kurban derisini İslâm’a hizmet etmeyen veya ettiği bilinmeyen kurumlara vermek ise caiz değildir.

Kurbanın Etinden veya Derisinden Kasap Ücreti Verilir mi?
Kurbanın etinden veya derisinden kasabın ücretini vermek caiz değildir. Şayet verirse vermiş olduğu etin veya derinin kıymetini sadaka vermelidir.

Kurbanı Kestikten Sonra Kıymetini Sadaka Olarak Vermek Üzere Etini Satmak Caiz midir?
Kurbanı kestikten sonra kıymetini sadaka olarak vermek üzere etini satmak caiz değildir. Zira kişi kurban etini ancak yemeye ve yedirmeye maliktir.

Kurban Edilmeden Önce Doğan Yavrunun Hükmü Nedir?
Kurbanlık bir hayvan kesilmeden önce doğursa, yavrusu da kendisi ile beraber kesilir. Çünkü yavru anasına bağlıdır. Eğer yavru kesilmeyip satılırsa, parasını sadaka olarak vermek gerekir.

Boğazlanan Hayvanın Karnından Çıkan Yavru Yenir mi?
Boğazlanan bir hayvanın karnından çıkan yavru ölü ise, İmam A’zam’a göre yenmez. Anasının boğazlanmış olması, yavrusu için yeterli olmaz. Ancak çıkan yavru canlı ise boğazlanmak suretiyle yenilebilir.

Kurbanı Boğazlarken Besmele Çekmenin Hükmü Nedir?
- Hayvanı boğazlarken besmele çekmek şarttır. Boğazlamada Yüce Allah’ın mübarek isimlerinden herhangi birini söylemek yeterlidir. ’Allâhu ekber’, ’Allâhu a’zam’, ’Allah’ denilmesi gibi. Fakat Allah Teâlâ’nın ismini dua maksadı ile söylemek yeterli olmaz. "Allâhümmeğfirlî" denilmesi gibi.
- Hayvanı keserken: "Bismillâhi Allâhü ekber" denilmesi müstehaptır.

Besmele Kasten veya Unutarak Terk Edilse Ne Olur?
Besmele kasten terk edilirse, hayvanın eti yenmez, haram olur. Fakat unutarak terk edilirse, kesilen hayvanın eti yenir.

Kurbanı Keserken Kıbleye Çevirmenin Hükmü Nedir?
Kurbanı kıble tarafına çevirerek kesmek sünnettir. Herhangi bir mazeret olmadığı halde kurbanı kıble tarafına çevirmeden kesmek mekruhtur. Ancak kurban büyükbaş olur da gerek kesenler, gerek hayvan açısından zorluk meydana gelecekse kıble tarafına çevirmeden de kesilebilir.