MİSAFİRE İKRAM ADABI KÂMİL İMANIN GEREKLERİNDEN BİRİ
Ebû Hureyre (r.a.)’den rivayet edildiğine göre Rasûlullah (s.a.v) Efendimiz şöyle buyurmuştur:
’Her kim Allah’a ve ahiret gününe iman ediyorsa komşusuna eziyet etmesin. Ve her kim Allah’a ve ahiret gününe iman ediyorsa misafirlerine ikram etsin. Ve her kim Allah’a ve ahiret gününe iman ediyorsa hayır söylesin ya da sussun." (Buhârî, Edeb, 31)
DAVRANIŞLA İKRAM
Misafirin elinden tutup güler yüzle yüzüne bakarak eve almak sünnettir. Misafire mümkün mertebe rıfk (yumuşaklık) ile muamele eder, ikram ve hürmette bulunur. Zira Rasûlullah (s.a.v) Efendimiz şöyle buyurdular:
’Ve muhakkak ki ziyaretçilerinin (misafirlerinin) senin üzerinde bir hakkı vardır.’ (Buhârî, Savm, 55)
Misafirler eve girerken, ev sahibi yol göstermek için önden yürür. Uğurlarken ise, onlara hürmet için ’buyurun’ deyip, misafirleri öne geçirir.
Misafir davet eden hane sahibi misafirler için uygun olan ortamı en iyi şekilde hazırlamalı; evin temiz, düzenli olmasına dikkat etmeli, onları en iyi şekilde karşılamalı ve onların evde oturmasında ilim, takva ve saygınlık ölçülerine dikkat etmelidir.
YEMEK İKRAMI
Özellikle misafire, hazır bulunan yiyecek ve içecekleri ikramda acele etmelidir
Çünkü yemeği çabuk ikram etmek, misafire hürmettendir.
Misafirin önüne koyduğu çok miktardaki yemek israf sayılmaz. Ancak sıkıntıya girilerek yapılan ikram sünnete muhaliftir.
Şakîk (b. Seleme)’den rivayet edildiğine göre şöyle demiştir: Bir arkadaşımla birlikte Selman-ı Fârisî’(nin yanına) girdim. (Selman) bize ekmek ve et yaklaştırdı (ikram etti) ve: ’Şayet Rasûlullah (s.a.v.) bizi, (hazırda ve gücünde olmayanı misafire hazırlamak suretiyle) sıkıntıya girmekten nehyetmeseydi sizin için külfete girerdim.’ dedi. Bunun üzerine arkadaşım: ’Tuzumuzun içinde (biraz da) sa’ter (kekik vb. kokulu bir ot) da olsaydı (ne iyi olurdu)!’ dedi. Bunun üzerine (Selman) temizlik(te kullanılan) kabını bakliyatçıya gönderdi ve onu rehin verdi, sonra sa’teri getirdi, o (tuz)un içine attı. Biz o (sunulan ikra)mı yiyince arkadaşım: ’Bizi rızıklandırdığı şeyle bize kanaat veren Allah’a hamdolsun!’ dedi. Bunun üzerine Selman: ’Şayet rızıklandırıldığın şeyle kanaat etseydin, temizlik(te kullanılan) kabım bakliyatçının yanında rehin olmazdı.’ dedi. (Hâkim, Müstedrek Ale’s-Sahîhayn, Et’ime, 74, c.4, s.136, h.no:7146)
Ebû Zer ve Enes (r.anhümâ)’dan rivayetle Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurdu:
’Misafir rızkıyla gelir ve (misafir olduğu) topluluğun günahlarıyla birlikte gider.’ (Deylemî, el-Firdevs Bime’sûri’l-Hitâb, c.2, s.432, h.no:3896)
Misafire ikram konusunda Cenâb-ı Hak şöyle buyurur: ’İbrahim’in ağırlanan misafirlerinin haberi sana geldi mi? Bir zaman onun yanına girmişler, ’Selam sana’ demişlerdi. ’Selam’ dedi; siz tanınmamış bir topluluksunuz. İbrahim gizlice ailesinin yanına gitti. Semiz bir buzağı getirdi. Onu önlerine yaklaştırdı; ’Yemez misiniz?’ dedi.’ (ez-Zâriyât, 51/24-27)
Misafire üç defadan fazla ’Ye!’ dememelidir. Misafire ’Sofraya buyurun’ demek müstehaptır. Misafirlerin hizmetini ev sahibi bizzat kendi eli ile yapmalıdır. Misafire hizmet ettirmek men edilmiştir.
İbn-i Abbâs (r.anhümâ)’dan rivayetle Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurdu:
’Misafirine hizmet ettirmesi kişinin akıl zayıflığı(na işaret)tir.’ (Deylemî, el-Firdevs Bime’sûri’l-Hitâb, c.2, s.333, h.no:3502)
Ev sahibinin misafire; ’Şu yemekler vardır’ diye bildirmesi müstehaptır. Sofraya her çeşit yemeği getirip, sofra üzerine dizerek herkesin istediğinden yemesi kolaylaştırılmalıdır.
Sofrada yeşillik bulundurmak müstehaptır. Ev sahibi, misafirlerle beraber sofraya oturmuş ise, önce kendisinin elini uzatıp yemeğe başlaması ve herkesten sonra yemekten el çekmesi sünnettir. Sofra kaldırılıncaya kadar beklemek müstehaptır. Ev sahibi misafirlerin yanında susup durmaz. Zira sofrada susmak, konuşmamak Mecusilerin âdetidir. Ev sahibi misafirlerle konuşup sıkılganlıklarını ve yabancılıklarını giderir. İkram edeceği kavun, karpuz gibi yiyecekleri önce kendisi tadar, sonra misafirlerine ikram eder.
MİSAFİRİN VAZİFELERİ
Âişe (r.anhâ)’dan rivayet edildiğine göre şöyle demiştir: Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurdu: ’Her kim bir topluluğa misafir olursa, onların izni olmaksızın kesinlikle nafile oruç tutmasın.’ (Tirmizî, Savm, 70)
Misafir, önüne konan yemeği ayıplamamalıdır. Yemek hoşuna gitmiyorsa, ’Hoşuma gitmedi’ gibi sözler sarf etmemelidir. Zira Rasûlullah (s.a.v) Efendimiz önüne konan yemek hoşuna gitmiyorsa, o yemek hakkında hiçbir şey söylemez ve yemekten de yemezlerdi.
Misafirliğe gidecek olanın evinde biraz yiyip gitmesi güzel bir davranıştır.
Misafirin, yemek yedikten sonra ev sahibi için Cenâb-ı Hakk’ın ona mağfiret etmesi ve hanesinin bereketi için dua etmesi sünnettir.
Misafirin ayrılırken hoş gönülle, müteşekkir olarak ev sahibinin ikramını küçümsemeden ve hakir görmeden ayrılması lâzımdır.
MİSAFİRLİK SÜRESİ
Misafirlik üç gündür. Misafiri birinci gün ağırlamak müekket sünnettir. İkinci ve üçüncü gün evinde ne varsa, buna ilâve etmeden yedirmelidir. Eğer yine bir şeyler ilâve ederse bu, ev sahibi için sadaka sevabı kazandırır. Ancak Müslim’in bir rivayetinde de hadis şöyledir:
Ebû Şureyh el-Huzâî (r.a.)’den rivayet edildiğine göre şöyle demiştir: Rasûlullah (s.a.v.): ’Misafirlik üç gündür. (Misafirin) caizesi de bir gün bir gecedir. Müslüman bir kimseye (din) kardeşinin yanında onu günaha sokuncaya kadar (uzun süre) kalması helâl olmaz.’ buyurdu. (Ashâb): ’Yâ Rasûlâllah! Onu nasıl günaha sokar?’ dediler. (Rasûlullah): ’(Uzun süre) yanında ikamet eder, hâlbuki (ev sahibinin) kendisine ikram edecek bir şeyi yoktur!’ buyurdu. (Müslim, Lukata, 4)
MİSAFİRİ TEŞYİ
Ev sahibi misafirleri kapıya kadar teşyi etmelidir.
Ebû Hureyre (r.a.)’den rivayet edildiğine göre şöyle demiştir: Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurdu: ’Kişinin misafiriyle beraber evin kapısına (kadar) çık(arak onu uğurla)ması sünnettendir.’ (İbn-i Mâce, Et’ime, 55)