CUMA NAMAZINDAN ÖNCE GUSÜL
Cuma günleri gusletmek sünnettir. Şayet erken gusletmemişse camide daha temiz olmak için zevalden evvel cumaya giderken gusletmelidir. Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: ’Her Müslümanın cuma günleri şunları yapması gerekir: Gusül, güzel koku sürünme ve misvak kullanmak.’ (Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 34.)
Ebû Saîd (r.a.)’den rivayet edildiğine göre şöyle demiştir: Rasûlullah (s.a.v.)’in: ’Cuma günü gusletmek, misvaklanmak ve bulursa güzel koku sürünmek buluğa eren herkese vaciptir.’ buyurduğuna şehadet ederim. (Buhârî, Cumua, 3)
İmam Sühreverdî Avârifü’l-Maârif isimli eserinde misvak kullanmanın en faziletli olduğu zamanın, cuma günü gusül abdesti esnasında olduğunu beyan etmişlerdir.
VÜCUD-ELBİSE TEMİZLİĞİ ve GÜZEL KOKU
Cuma günü süslenmek müstehabdır. Bu da üç şey ile olur: Temiz elbise temizlik ve güzel koku. Temizlik; misvak kullanmak, tıraş olmak, tırnak, bıyık kesmek ve gusletmekle mümkündür. Güzel koku; erkekler için makul olan, kokusu hafif ve güzel olan kokulardır. Kadınlar ise dışarı çıkacakları zaman kesinlikle koku kullanmamalıdırlar.
Cuma günleri dışında da koku sürünmek sünnettir. Koku sürünmede sünnet ve edep şu şekildedir:
Koku, sol elin baş parmağının iç kısmına sürülür. Sağ elin şehâdet parmağıyla, sırasıyla önce sağ kaş, sol kaş, sağ ve sol bıyıklara, sakal ve saçlara sürülür. Bu esnada salavât-ı şerîfe getirmek çok faziletlidir. Kokuyu sol elin baş parmağının üzerine sürmek de sünnettir.
İmam Şâfiî Hazretleri; ’Elbisesi temiz olanın mihneti azalır, güzel koku süren kimsenin de aklı çoğalır’ buyurmuşlardır.
Elbiseye gelince; bunun da makbulü beyaz olanıdır. Zira Allah Teâlâ’nın en çok hoşuna giden elbise, beyaz elbisedir. Kırmızı, sarı gibi elbiseler giymemelidir. (İmâm Gazâlî, İhyâu Ulûmi’d-Dîn, c. 1, s. 493.)
CUMA GÜNÜ YAPILACAK TESBÎHAT
Cuma günü Peygamberimize bol salavat getirmek de müstehaptır. Cuma namazlarından sonra Allah’ı bolca zikretmek de müstehaptır.
Cuma namazını kıldıktan sonra Şâfiîlere göre yedi İhlâs, yedi Fâtiha, yedi Muavvizeteyn (Felâk ve Nâs) sûrelerini okumak da müstehaptır.
Cuma günü veya gecesi Sûre-i Kehf’i okumak sünnet-i müekkededir. Peygamber Efendimiz’in Cuma sabahında Lokman ve İnsan (Hel etâ ale’l-insân) sûrelerini okuduğu da rivayet edilmektedir. Ayrıca Yâsîn, Duhân ve Secde sûrelerini de okumaya gayret etmelidir. Cuma günü 1200 defa İhlâs Sûresini okumak da müstehaptır.
Salavât-ı Şerîfe-i Fârûkiyye’de yer alan Cuma günü virdlerini de ihmâl etmemelidir.
CUMA GÜNÜYLE İLGİLİ UMÛMÎ ÂDÂB
Cuma günü camiye erken gitmelidir. Bu ise müstehaptır. Camiye girerken, Cenâb-ı Hakk’a yakın kullardan olmak için dua etmelidir.
Camiye girişte insanların omuzlarına basıp önlerine geçmemelidir. Erken gitmek bu davranıştan uzak kalmayı temin eder.
Cemaati çiğneyip geçenler hakkında şiddetli vaîtler vardır. Sonradan gelen zatın, insanların omuzlarına basarak eziyet vermek suretiyle öne geçme hakkı yoktur. Fakat ilk gelenler ön safı doldurmaz ve ileride boşluk kalırsa o zaman sonradan gelenlerin omuzlarına tutunarak öne geçmek haklarıdır. Çünkü onlar fazilet mevkiini terk etmiş ve haklarını kaybetmişlerdir.
Mümkün olduğu kadar birinci safı tercih etmelidir.
İmam hutbeye çıkınca namazı ve konuşmayı keserek, ezana icabet ve hutbeyi dinlemekle meşgul olmalıdır.
Bilhassa bu günde sadaka vermek müstehaptır. Çünkü mükafatı iki kattır.
Cuma namazına az bir zaman kala, çok büyük bir mecburiyet yoksa, sefere çıkmamalıdır.
Cuma namazını kıldıktan sonra eğer imkân varsa, mescitte oturup Allah’ı zikretmeli, salâvat getirmeli, tefekkür etmelidir.
Cuma günü Sahâbe-i Kirâm cuma namazını kıldıktan sonra çarşı-pazarı bir defa dolaşır, tekrar câmiye geri döner, zikir ve ibâdetle meşgûl olurlardı. Bunun sebebi kendilerine sorulduğunda ’Rasûlullah (s.a.v)’in sünnet-i seniyyesi olduğu için biz de o’nun sünnetine tâbi oluyoruz’ derlerdi.