YAHUDİLİKTE;’MİLLÎ DİN-MİLLÎ TANRI’, ’İMAN ESASLARI’ ve’TANRININ SEÇİLMİŞ MİLLETİ’ KAVRAMLARI -II-

Yahudilik, geçmişi yaklaşık 6 bin yıl geriye giden bir din’dir. Her dinin kendisine özgü özellikleri vardır. Yahudiliğin kendine özgü en önemli özelliklerinden birisi de; İsrailloğulları ile Allah arasındaki ’Ahd’e kutsal kitaplarında geniş yer ayrılmasıdır. Bundan dolayı Yahudilik bir ’Ahit Dini’ olarak da bilinmektedir. İsariloğullarını başına gelmiş bütün sıkıntıların, onların bu Ahd’e uymamalarından, verdikleri sözü yerine getirmemelerinden kaynaklandığı, hem Kur’anı- Kerim’de hem de kendi kitapları ’Tevrat’ta belirtilmektedir.

Yahudilik günümüzde diğer dinlerden farklı bir yere konulmaktadır. Bunun sebebi, Yahudiliğin ’millî din’ olarak nitelendirilmesinden kaynaklanmaktadır. Yahudilik tek İlah’a, vahye, kutsal kitaba ve peygambere yer verilmesinden dolayı millî dinlerden ayrılmakta; millîleştirilip bir ırka tahsis edilmesinden dolayı da evrensel dinlerden ayrılmaktadır. Bugünkü Yahudiliğin bir ırk mı, din mi, millet mi olduğu kesin bir sonuca bağlanmış değildir. Yahudiler, Yahudiliği sadece Yahudî ırkına ait millî bir din, Yahudiliğin İlahı Yehova’yı da sadece Yahudî ırkına ait millî bir İlah olarak kabul edilmiştir.

Yahudiler; Ken’an diyarı olan Filistin’e yerleşmeden ’İbrânî’, Filistin’e yerleştikten sonra ’İsrailli’, sürgünden sonra toplum olarak ’İsariloğulları’, fert olarak da ’Yahudi’ diye isimlendirilmişlerdir. Bu üç terim aynı din mensuplarını ve aynı topluluğu ifade etmek için kullanılmıştır.

YAHUDİLİKTE İMAN/İNANÇ ESASLARI

Yahudilikte, İslam’da veya Hıristiyanlıkta olduğu gibi iman/inanç esasları yoktur. Çünkü Kur’an-ı Kerim’de olduğu şekliyle, Yahudilerin kutsal kitabı Tevrat/Tora’da ve diğer kutsal kitaplarında nelere inanılması gerektiği hususunda sistematik bir bilgi bulunmamaktadır. Tevrat’ta yer alan ’On Emir’de sadece Allah’a iman meselesi üzerinde durulmaktadır. Peygamberler, Kitaplar, Ahiret, Öldükten sonra dirilme, Kaza-Kader gibi iman/inanç esaslarına inanmanın gerekliliği ile ilgili kesin ifadeler Tevrat’ta bulunmamaktadır. Bundan dolayı 12. y.y kadar Yahudilikle ilgili sistematik bir inanç esaslarına rastlanmamaktadır. Yukarıda saydığımız inanç esaslarına zamanla ihtiyaç duyulmuş, bu iman esasları insanlar tarafından ihtiyaca göre zamanla oluşturulmuştur, koyulmuştur.

12. y.y kadar belli bir iman esasları olmayan Yahudilikte ’İman Esaslarının’ belirlenmesine ilk defa Yahudi Filozof İskendiriyeli Philo (m.ö 20- m.s 50) teşebbüs etmiştir. Filozof Philo, 4 maddelik ’İman Esası’ oluşturmuştur. Philo’dan sonra iman esaslarını yenilemeye Said el-Feyyûmî adı ile bilinen Rabbi Saadya Gaon’dur. Said el-Feyyûmî 8 maddelik iman esası koymuştur. Bundan sonra ise Musa b. Meymûn diye bilinen Rabbi Moşe ben Maymon Yahudiler için 13 maddelik iman esası koymuştur. İman esaslarının bu en son hali Yahudiler arasında genel kabul görmüş ve günümüze kadar da ulaşmıştır. Musa b. Meymûn’a göre bu 13 esastan birini kabul etmeyen kişi kâfir olur ve Yahudi cemaatinden de çıkar. Bu iman esasları Saferad ve Aşkenaz Ortodoks Yahudilerce kabul edilmektedir.

Amerika’da yaşayan Yahudilerin %40’nı oluşturan, İsrail’de ise 6-7 bin civarında yaşayan Reformist Yahudiler (Yahudilikte bir mezhep) ise Musa b. Meymûn’un koyduğu bu 13 maddelik iman esaslarını kabul etmezler ve Mesîh’e, Ruhun Ölümsüzlüğüne, Yeniden dirilmeye, Ceza ve Mükâfata inanamazlar. Reformist Yahudilere göre Yahudilik dini sadece bu dünya ile ilgilidir, ahretle bir ilgisi yoktur ve Tevrat ilahi bir kitap değildir.

Yahudilerin inançlarından sizlere bazı örnekler vermek istiyoruz;

1- Yahudilikte Allah birdir, yaratılmamıştır, görülmezdir. Ancak bu gibi sıfatlarla birlikte Yahudiler Allah’a yorulma, güreşme, dinlenme gibi insanda olan vasıflar atfetmişlerdir. Yine onlara göre Allah’ın en sevgili milleti Yahudilerdir, Tanrı onların millî tanrısıdır. Tanrı babaların günahlarını çocuklarından çıkarır.
2- Yahudilere göre bir Yahudi’nin suçu ve günahı her ne olursa olsun cehennemde kalma süresi 12 aydır. Ancak bundan bir Yahudi’nin bir Yahudi’yi öldürmesi müstesnadır, Yahudi öldüren bir Yahudi kesinlikle cennete giremez.
3- Yahudilerden ’Sadûki’ mezhebi ve diğer bazı mezhepler, Tevrat’ta Ahret inancına dair hiçbir bilgi bulunmadığından dolayı ahret inancını reddetmişlerdir. M.Ö 6.y.y da Yahudilerin İran’da 50 yıl esir ve sürgün hayatı yaşamalarından dolayı Yahudilere ahret inancı İranlılardan geçtiği düşünülmektedir. Çünkü Yahudilerde ahret inancı zaten m.ö 2. y.y da ortaya çıkmıştır.

SEÇİLMİŞLİK İNANCI
Yahudilere göre İsrailoğulları, Allah tarafından özel olarak seçilmiş ve kendisine has bir kavim olmuştur. Bu nedenle Tanrı/Yahve tarihte daima onlara yardım etmiştir. Yahudiler tarihleri boyunca her türlü baskı ve zorlama karşısında millî ve dinî kimliklerini ’seçilmişlik fikri’ sayesinde muhafaza edebilmişlerdir. Bu seçilmişlik inançları sayesinde bin yıllık sürgün hayatından sonra 1948 yılında kutsal topraklarda bağımsız bir Yahudi devleti kurmayı başarmışlardır.

Yahudilere göre Allah sadece İsailoğullarını seçmemiş, aynı zamanda onları diğer insanlara da üstün kılmıştır. Onlara göre bu millet kutsal bir millettir. Ancak bu milletin seçilmişliğini ve kutsallığını sürdürebilmesi, Allah ile yapılan antlaşmaya/ahde sadık kalınmasına; tarlanın nasıl ekilip biçileceğinden, elbisenin rengine ve biçimine kadar hayatın her alanını kurallara bağlayan Tevrat’a uymaya bağlıdır. Bu üstünlüğü sürdürebilmek için Yahudilik dinini yaşamak ve yaşatmak zorunda olduklarına inanırlar.

Yazımızın bu bölümünde siz okurlarımıza, Yahudilerin iman esaslarının nasıl konulduğunu, kendilerini nasıl üstün/seçilmiş gördüklerini, dini ve dinin sahibinin sadece kendilerine has olduğuna dair inançlarını öz olarak anlatmaya çalıştık. ’On Emir’ veya ’13 İman Esası’nın ne olduğu veya genel olarak konu ile ilgili daha geniş bilgi edinmek isteyen okurlarımız kaynak olan herhangi bir dinler tarihi kitabına müracaat edebilirler. Gelecek yazımızda ise inşallah ’Yahudilikte Mesîh anlayışı ve Sabatayistler’ konusunda sizlere özet bilgiler aktarmaya çalışacağız.
Gayret veren de muvaffak kılan da Allah’tır.