Saygıdeğer Rehber dergisi okuyucuları!
Kış mevsiminin sonlarına yaklaştığımız bu ayda sizlere, bazı mevsimsel hastalıklar hakkında bilgi vermeye çalışacağız.

Öncelikle hepimizin rastladığı soğuk algınlığı ve nezleden bahsedelim:

SOĞUK ALGINLIĞI VE NEZLE:
Üst solunum yollarında virüs kaynaklı bir enfeksiyondan soğuk algınlığı oluşur. Çok yaygın biçimde görülmesine karşın, genellikle ağır sonuçlar doğurmaz ve kısa sürede hasta iyileşir. Soğuk algınlığı ve grip, sık sık birbiriyle karıştırılan iki ayrı hastalıktır. Her iki hastalığın da etkeni virüslerdir. Bazı belirtilerin aynı olmasına karşın gribi, birçok tipi bulunan belirli bir virüsün yol açtığı hastalık olarak da tanımlamak doğru olur. Soğuk algınlığı diğer bir adıyla, virüs nezlesi; çeşitli virüslerin etken olduğu bir üst solunum yolu enfeksiyonudur. Bu virüsler hastanın, öksürük ve aksırığı ile çevreye yayılan damlacıklar yoluyla bulaşır. Belirtileri: Soğuk algınlığı, burun deliklerinin üst bölümünde ve genizde kuruluk, yanma hissi, kaşıntı, hapşırma ile başlar. Daha sonra sulu, saydam, koyu kıvamlı burun akıntısı görülür. Burun mukozasında şişme olabileceği için burun tıkanıklığı görülebilir. Halsizlik, ürperme, baş ve kaş ağrıları gibi genel belirtilere bazen 38 dereceyi geçen ateş eşlik edebilir. Diğer belirtiler olarak ses kısıklığı, gözlerde ve genizde kızarıklık olabilir. Soğuk algınlığında hastanın kanında akyuvar sayısı azalabilir ve idrarında protein bulunabilir. Virüs ya da bakterilerin etken olduğu birçok enfeksiyon hastalığı sıradan bir soğuk algınlığı gibi başlayabilir. Kızamık, kızıl, tifo, brusello (malta humması) ve çocuk felcinin başlangıcında soğuk algınlığı belirtileri gözlenir. Bu sebeple soğuk algınlığının gidişi iyi gözlenmeli ve bir hekime başvurulmalıdır. Soğuk algınlığında ilaç kullanımı genellikle yararsızdır. Erken dönemde almaya başladığında bazı ilaçlar belirtileri hafifletebilir. Bileşiminde burun tıkanıklığı gideren, mukus çözücü maddelerin ağrı kesici, ateş düşürücü gibi içerikleri bulunduran ilaç kullanımı şikâyetleri azaltabilir. Ayrıca çorba ve ıhlamur gibi içecekler de fayda edebilir. Çocuklarda adenoit (geniz bademcikleri), erişkinlerde burun içerisindeki dokuların aşırı büyümesi, soğuk algınlığının sebepleri arasındadır.

Merak Ettiklerimiz:

Soğuk algınlığının bulaşması nasıl önlenebilir?
Hastane çalışanlarının ve çocuklarına bakan annelerin kullandığı yüz maskeleri işe yarayabilir. Ama virüsün yayılmasına karşı kesin bir önlem yoktur.

Burun damla ve spreyleri zararlı mıdır?
Damar büzücü burun spreyi, damlaları ve buğu solunması, belirtileri hafifletebilir. Soğuk algınlığı sebebiyle burun mukozası türevleri, etkinliği azaldığında, yerel damar büzücüler belirtileri hafifletmesine karşın iyileşmeyi geciktirir. Küçük çocuklarda, adrenalin türevleri içeren damar büzücü ilaçlar kullanılmamalıdır. Çünkü bu ilaçlar merkezi sinir sistemine zarar verebilir.

GRİP
Etkeni oldukça iyi bilinen bir virüs hastalığı olan grip, özellikle kötü havalarda görülen bir dizi hastalığın ortak adı olarak da kullanılmaktadır. Grip, XVI. yüzyılın sonlarında başlayarak tanımlanmış olup genellikle salgınlar halinde ortaya çıkan, soluk borusu ve bronşların iltihaplanmasına yol açan, ateş, halsizlik, kas ağrıları gibi belirtiler veren, vücudun güçsüz düşmesine bağlı olarak bakteri kökenli komplikasyonlara zemin hazırlayan bir hastalıktır. Gribin klinik tablosu üç belirgin evreden oluşur. Kuluçka evresi 1-3 gün sürer ve belirtisizdir. Hastalığın ateş, kalp atım sayısında artma, baş ağrısı, yaygın ağrılar gibi belirtiler verdiği evre 2–4 gün sürer. Bunu, iyileşme evresi izler. Belirtileri: Titreme, baş dönmesi, baş ağrısı, ışığa karşı duyarlılık, kaslarda, eklemlerde, kemiklerde yaygın ağrı, birden yükselen ateş (39-40 sayılabilir) ilk 2-3 günde iştah azalabilir. Hastanın bitkinliği yavaş olarak geçer. Alınacak vitaminler iştahsızlığı olumlu yönde etkileyebilir. Tedavi: Gripte en iyi tedavi olarak sindirimi kolay ve sıvı ağırlıklı bir beslenme ve istirahattır. Ayrıca ateş düşürücü ve ağrı kesiciler de alınabilir. Doktor tedavisi ile antibiyotikler ve sulfonomitler bakteri enfeksiyonunu tedavi eder. Korunma: İlk olarak soğuktan, terlemeye sebep olacak kalın giyinmekten kaçınma, alkollü içkiler gibi vücudu yıpratan kötü alışkanlıklardan uzak durma, iyi beslenme, aniden sıcaktan soğuğa çıkmama, sık sık havalandırılan ve nem oranı uygun ortamlarda bulunma sayılabilir. Salgın dönemlerinde, insan topluluğu olan bölgelerde bulunmamak gerekir. Hastaya bakan kişi, kişisel temizliğine özen göstermelidir. Ayrıca tuzlu ılık su ile boğazı temizlemek faydalı olur. Bunların yanı sıra eylül-ekim aylarında yapılan grip aşısını da yaptırmak çok faydalı olur. Özellikle yurtlarda ve yaşlılar evinde kalan 65 yaşını aşmış kişilerin kalp, solunum, damar, akciğer rahatsızlığı olanların; şeker, tümör, kronik böbrek ya da karaciğer yetmezliği olanların, hastanelerin yoğun bakım ünitelerinde yatanların yaptırması gerekmektedir. Grip aşısı, akut hastalığı olanlar ve yumurta proteinlerine karşı alerjisi bulunanlarda kesin olarak uygulanmamalıdır. Buna karşılık hamileyken grip aşısı yapılmasında sakınca yoktur.

FARANJİT
Kış aylarında sık karşılaşılan faranjitte boğazın arka duvarının mikrobik ve ya ortamın ısısına ve tozuna bağlı olarak reaksiyon göstermesidir. Bazen de midedeki fazla asidin reflü yoluyla yaptığı reaksiyonda faranjite sebep olabilir. Belirtileri: Boğazda kızarıklık, ağrılı yutma, ya da yutma güçlüğü, ateş, halsizlik, ses kısıklığı, boyun lenf bezlerinde şişme görülür. Tedavi: Akut faranjitin tedavisinde burun içine uygulanan kanlanma giderici ve mikrop öldürücü (antiseptik) ilaçlar, gargaralar, buğular, gerektiğinde antibiyotikler ve iltihap gidericiler kullanılabilir. Ayrıca faydalı olan şifalı bitkiler iyi gelecektir.

SİNÜZİT
Genellikle üst solunum yolu enfeksiyonları sonrasında oluşan sinüzit hastalığında; sürekli baş ağrısı, mevsimsel değişiklere bağlı olarak görülen iki kaşın arasında, yanaklarda ve alın bölgesinde şiddetli ağrı, burundan gelen akıntı görülebilir. Burun boşluğu çevresindeki sinüslerin iltihaplanmasıyla ortaya çıkan sinüzit kronikleşmesi durumunda cerrahi girişimi zorunlu kılabilir.

BRONŞİT
Akut ve kronik olarak tanımlanan bronşit, grip, nezle gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarını ayakta geçirmeye çalışan, istirahat etmeyen, uygun ve zamanında önlem almayan kişilerde; öksürük, balgam, nefes darlığı ile seyreden hızlı başlayan akciğer rahatsızlıkları görülebilir. Tedavi: Virüs enfeksiyonuna bakteri enfeksiyonu eklenirse antibiyotik kullanmak gerekir. Bu sebeple virüslerin etken olduğu düşünülse bile akut bronşitli hastalara antibiyotik uygulanabilir. Ayrıca balgam söktürücüler (mukolitikler) ateş olursa ateş düşürücüler kullanılabilir.

KUŞ GRİBİ (TAVUK VEBASI)
Biraz da, son günlerde gündemden düşmeyen kuş gribinden bahsedelim.

Kuş gribi nedir?
Kuş gribi virüs kaynaklı ve bu sebeple bulaşıcı bir hastalıktır. Hastalığa sebep olan virüs, grip virüsü ile aynı aileden gelir. Ve bu hastalığa bu yüzden kuş gribi denir. Bilhassa kümes hayvanlarının yetiştirildiği çiftliklerde yaşamaları sebebiyle salgın tehlikesi çok yüksektir. Kuş gribi virüsünün 15 ayrı çeşidi vardır. Genellikle tüylerde karışıklık ve yumurtlamada azalma olarak kendini gösteren hastalık H5 ve H7 türünde (yani ağır patojen özelliğe sahip) virüsler sebebiyle ortaya çıkarsa oldukça öldürücüdür ve hastalığın bulaştığı kuşlar ilk günde ölürler.

İnsanda hastalığın belirtileri nelerdir?
En önemli belirtiler 38 dereceyi aşan yüksek ateş ve kuru öksürüktür. İsal olabilir. Hastalık hiçbir belirti vermeden ayakta da geçirilebilir. Hastaneye yatmayı geciktirecek kadar ağır seyreden vakalarda solunum yetmezliği ile ölüm oranı yüksektir. Nasıl tanı konulur? Boğaz sürüntüsü örneklerinde virüsün veya antijenlerin tespitiyle konulur. Ateşe rağmen kanda lökosit (özellikle lenfosit) ve trombosit sayısının düşük olması tanıya yol gösterici olabilir. Akciğer filminde viral zatüreyi düşündürecek bulgular görülür.

Hastalıktan korunmak için ne yapmalı?
Tabiî ki öncelikle ferdi tedavi yöntemleri yerine acilen doktorunuza başvurmanız gerekecektir. Bununla birlikte şu hususlara da dikkat edilmelidir: Hastalık virüsünü taşıyan kişi el hijyenine çok dikkat etmeli, ayrıca hasta kişinin tabak, çatal, kaşık gibi eşyalarını ortak kullanmamak gerekir. Yüz yüze temastan kaçınılmalı ve bakım veren kişinin maske kullanması gerekir. Bir hafta süreyle iki kez ateş ölçülmesi suretiyle ateş 38 dereceyi aşıyorsa ve öksürük, isal, nefes darlığı gibi belirtiler ortaya çıkarsa 7-10 gün süreyle ilaç tedavisine başlanmalıdır. İnsanlarda kullanılabilecek etkili aşısı olmasa da grip aşısının faydalı olacağı tespit edilmiştir.

KIŞ HASTALIKLARINDAN KORUNMAK İÇİN ÖNERİLER
• Yaşlılara, çocuklara, kalp, astım, diyabet gibi sağlık sorunları olan kişilere havanın çok soğuk olduğu günlerde mecbur kalmadıkça sokağa çıkmamaları öneriliyor.
• Giyime özen gösterilmeli, soğuktan koruyacak biçimde giyinilmesinin yanı sıra, aşırı terlememeye dikkat edilmesi gerekiyor.
• Kış ve soğuk diye fazla enerji almak iyi olur; ancak aşırı yağlı yemek ve az hareket, kilo almaya sebep olur, bu yüzden öğünleri muntazam yenilmeli.
• Sabah kahvaltılarına ve enerji verecek mevsim meyve ve sebzelerine de ağırlık verilmeli.
• Soğukta özellikle hamileler mevsim hastalıklarına yakalanamamaya özen göstermeli, toplu yerlerden uzak durmalı ve maskeyle korunması öneriliyor.
• Astımı olanların ilaçlarını düzenli almaları ve zorunlu olmadıkça dışarı çıkmamaları, hava kirliliği soba ve kömür etkisinden sakınması gerekiyor.
• Kalp hastalığı olanların çok soğukta yürümemeleri öneriliyor.
• Yüksek tansiyon olanların ilaçlarını düzenli kullanmaları ayrıca direnç artsın diye diyeti bozmamaları, tuzlu yememeleri gerekiyor.

Bunların yanı sıra Rabb’imizin bizlere doğadan bahşettiği şu belli başlı şifalı bitkileri kullanmaları öneriliyor: Adaçayı, atkestanesi, ayva, ballıbaba, çakaleriği, çam, demir hindi (hinthurması), deve dikeni, ebegümeci, eşekkulağı, gelincik, gül, havlıcan, hercaimenekşe, incir, İzlanda yosunu, karakafes, kediayağı, kenevir, kestane, kivi, keçiboynuzu otu, kral otu, kuşburnu, limon, marul, menekşe, meşe, meyam kökü, mineçiçeği, mübarek devedikeni, müner ağacı, nane, pelin otu, papatya, portakal, raziyaze, sabun otu, salep, sarımsak, soğan, sığırkuyruğu, şalgam, tarçın ağacı, tere, üzerlik otu, vanilya, yaban eriği, yaban ebegümeci, yabani hardal, yabani sarmaşık, yavşan otu, yer sakızı, yulaf gibi şifalı bitkilerde düzenli olarak kullanılırsa inşallah şifa sağlayacaktır. Özellikle havlican ve zencefil karıştırılıp çay gibi içilirse Allah’ın izniyle faydalı olacaktır. Ayrıca bu bahsettiğimiz hastalıkların yanı sıra soğuk mevsimlerde; larenjit, kronik obstrüktit, akciğer hastalığı, menenjit, boronşiyolit gibi çeşitli hastalıklar da görülebilir. Hapşırığa dikkat! Hapşırık esnasında karın bölgesi ve kafa içi basıncı artmaktadır. Bu durum bazı sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Örneğin; Bursa’da 4.5 aylık hamile Aygün Çokelliler hapşırmayı engellemek için ağız ve burnunu kapatıp kendini sıkınca basınç sebebiyle felç oldu. Yoğun bakıma alınan Çokelliler, tüm çabalara rağmen kurtarılamamış, bebek ise sağlıklı dünyaya gelmiştir. Rabbimiz rahmet eylesin diyor ve bir kez daha hapşırmaya dikkat edilmesi ve sonunda da bizlere tekrar sağlık lutfettiği için Rabbimize hamd etmemiz gerektiğini hatırlatıyoruz.

Sözün özü şu ki;

Abdullah İbnu Mesud (r.a)’dan rivayetle Rasûlullah (s.a.s) Efendimizin buyururlar ki: ’Allah (c.c) hiçbir hastalık indirmedi ki şifasını da indirmemiş olsun.’ Rabbimizin izniyle en büyük hastalık olan ümitsizlik hastalığından kurtularak, O’ndan (c.c) ümidi kesmeyerek, hem maddi hem de manevi hastalıkların üstesinden gelebileceğimize inanıyoruz inşallah.

Yüce Mevlâ’dan, tüm dertlilere deva hastalara şifa vermesini temenni ediyorum.

Sağlıcakla ve duayla kalın İnşallah!