Cenâb-ı Hakk’ın mahlûkatına lütuf, ihsan ve rahmetini sağanak halinde yağdırdığı ve Mü’minlerin kalplerini bu rahmetle suladığı gecelerden birisi de mübarek Kadir gecesidir.

Kur’ân-ı Kerim’in inmeye başladığı Kadir gecesi, içerisinde Kadir gecesi bulunmayan bin aydan daha hayırlıdır. Kur’ân-ı Kerim’de bu gecenin faziletini belirten müstakil bir sûre vardır. Bu sûrede Yüce Rabbimiz şöyle buyurmaktadır: ’Şüphesiz, biz onu (Kur’ân’ı) Kadir gecesinde indirdik. Kadir gecesinin ne olduğunu sana bildiren nedir? Kadir gecesi bin aydan daha hayırlıdır. O gece, tan yerinin ağarmasına kadar bir esenliktir. Melekler ve Ruh (Cebrail) o gecede, Rablerinin izniyle her türlü iş için iner de iner.?(el-Kadr, 97/5)

Kadir sûresi, insanlara Kur’ân’ın değeri ve önemi hakkında bilgi vermektedir. Kadir sözcüğü burada şu iki anlamda kullanılmıştır: Bunlardan biri ’takdir? anlamıdır. Allah bu gece takdirleri, yani kaderleri uygulamak üzere meleklere emir verir. Bunu Duhân sûresindeki şu âyet destekliyor: ’O gece katımızdan her hikmetli iş ayırt olur.?

Diğer anlam ise ’azamet ve şeref?tir. Bu husus, sûrenin ’Kadir gecesi bin aydan hayırlıdır.? âyetinde ifade edilmektedir. Nasıl daha hayırlı olmasın ki? Allahın insanlığa son mesajı bu gecede indirilmeye başlamıştır. Bu gece, değerini bu olaydan almaktadır.

İnsanlığa rahmet olarak Kur’ân’ın inmeye başladığı bu mübarek geceyi ihya etmek Müslümanlara tavsiye edilmiştir. Hz. Enes bin Mâlik (r.a.) anlatıyor: Ramazan ayı girmişti, Rasûlullah (s.a.v.) buyurdular ki: ’Bu mübarek aya girmiş bulunuyorsunuz. Bu ayda bir gece vardır ki bin aydan hayırlıdır. Bu gecenin hayır ve bereketinden mahrum kalan kimse bütün hayırlardan mahrum kalmış gibidir. Onun hayrı ise sadece (uhrevî saadetten) mahrum kimseye haramdır.?(İbn-i Mâce, 523, 1644)

Kadir gecesinin hangi gece olduğu konusunda birçok görüş ileri sürülmüştür. Ancak ümmetin âlimlerinin çoğunluğunun görüşü, Ramazan ayının yirmi yedinci gecesi olduğu şeklindedir.

İslâm, hiçbir zaman dış görünüşü benimseyen, şekle önem veren şekilci bir din değildir. Bin aydan daha hayırlı olan Kadir gecesindeki mağfiret ve rahmet, ancak muttakiler; inanmış, samimi ve bir daha dönmemek üzere günahlardan Cenâb-ı Hakk’a rücû eden Müslümanlar için geçerlidir. Günümüz insanlarının anladığı şekilde koca bir seneyi günahlar içerisinde geçirip de bir gecelik ibadetle bütün günahlardan arınılabileceği anlayışı doğru değildir. Bu gece inen ilâhî rahmetten istifade etmek için çok çırpınmak, yalvarıp yakarmak lazımdır.

Sûrenin İniş Sebebi

Kadir sûresinin inişi hakkında değişik rivayetler vardır. Bunlardan biri şöyledir: Bir kere Rasûlullah (s.a.v.), Ashâb-ı Kirâm’a İsrâiloğulları’ndan birinin, silahını kuşanarak Allah yolunda bin sene cihat ettiğini bildirmişti. Ashâb’ın buna hayret etmesi üzerine Cenâb-ı Hakk, Kadir sûresini indirmiştir.(İbn-i Kesîr)

Bu Geceye Kadir Gecesi Denilmesinin Sebebi

Bu geceye Kadir gecesi denilmesi şeref ve kıymetinden dolayıdır. Çünkü;
a. Kur’ân-ı Kerim bu gecede inmeye başlamıştır.

b. Bu gecedeki ibadet, içerisinde Kadir gecesi bulunmayan bin ayda yapılan ibadetten daha faziletlidir.

c. Gelecek bir seneye kadar cereyan edecek olan her türlü iş Allah Teâlâ’nın ezelî takdiri ile, ilgili meleklere bu gece bildirilir.

d. Bu gece yeryüzüne Cebrail ve çok sayıda melek iner.

e. Bu gece tanyerinin ağarmasına kadar esenliktir, her türlü kötülükten uzaktır. Yeryüzüne inen melekler uğradıkları her Mü’min’e selam verirler.

Hangi Gecede Olduğu

Kadir gecesinin senenin hangi gecesine muvafık olduğu kesin olarak bilinmemekle beraber âlimlerin çoğunluğu bu gecenin Ramazan’ın yirmi yedinci gecesinde olduğu görüşünü tercih etmişlerdir. Hz. Peygamber (s.a.v.), ’Siz Kadir gecesini Ramazan’ın son on günü içerisinde tek rakamlı gecelerde arayınız.? buyurmuştur.(Buhâri)

Gizli Olmasının Sebebi

İslâm kaynaklarında belirtildiğine göre Allah Teâlâ bazı hikmetlere dayanarak Kadir gecesini ve diğer bazı şeyleri gizli tutmuştur. Bunlar;
Cuma günü içerisinde duaların kabul olunduğu saat
Beş vakit içerisinde salât-ı vustâ
İlâhî isimler içerisinde ism-i a’zam
Bütün taatlar ve ibadetler içerisinde rızayı ilâhî
Zaman içerisinde kıyamet
Hayat içerisinde ölümdür.
Bunların gizli tutulmasından maksat Mü’minlerin sürekli uyanık ve dikkatli, devamlı Allah’a ibadet ve taat içerisinde olmalarını sağlamaktır. Mü’minler bu geceyi gaflet içerisinde geçirmemeli, ibadetle ve taatle değerlendirmelidir.

Kadir Gecesinde Neler Yapmalıyız?

Ebû Hureyre (r.a.)’ın rivayet etmiş olduğu bir hadiste Peygamber Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: ’Kim kadir gecesini, faziletine inanarak ve alacağı sevabı Allah’tan bekleyerek ibadet ve tatla geçirirse geçmiş günahları bağışlanır.?(Buhârî)

Kadir gecesini, namaz kılarak, Kur’ân-ı Kerim okuyarak, tevbe-istiğfar ederek ve dua ederek değerlendirmeliyiz. Üzerinde namaz borcu olanların nafile namazdan ziyade kaza namazı kılmaları daha faziletlidir.

Süfyân-ı Servî, ’Kadir gecesi dua ve istiğfar etmek namazdan sevimlidir. Kur’an okuyup sonra dua etmek daha güzeldir? demiştir.(Tecrîd-i Sarîh Terc. ve Şerhi, Kamil Miras, VI, 313)

Hz. Âişe (r.anhâ) şöyle anlatıyor: ’Ey Allah’ın Rasûlü! Kadir gecesine rastlarsam nasıl dua edeyim?? diye sordum. Rasûlullah (s.a.v.): ’Allâhümme inneke afüvvun tuhibbul afve fa’fu annî / Allah’ım! sen çok affedicisin, affı seversin, beni affet, diye dua et.? buyurdu.(Tirmizî, Daavât 89, 3508)

Bu gecenin öyle bir anı vardır ki, o anda yapılan ibadet ve dualar mutlaka makbul olur. Bu önemli anı yakalamak için gecenin bütününü tevbe ve istiğfar ile geçirmek gerekir. Bu da kişinin imanını tazeler. Gecenin bütününü ibadetle geçiremeyenler en azından teravihten sonra bir miktar oturup dua etmelidirler.

Bin aydan hayırlı olduğu bildirilen bu gecede, insanlık âlemini huzura kavuşturmak için gerekli olan esaslar indirilmiştir. Namaz, zikir, tesbih, Kur’an okumak gibi bedenî ibadetlerimiz yanında, ’İnsanlığın amacı nedir? Kamil insan olma mertebesine nasıl ulaşabiliriz? İnsanlığa daha iyi hizmet edip, hidayet nurunun daha çok gönle sirayet etmesi için nasıl çalışmamız gerek?? şeklinde ’düşünce ile ibadet olan tefekkür?ü artırmalıyız.

Unutmayalım ki; bu gecede tevvâb olan Allah tevbelerimizi kabul edecektir. Rabbimizin af ve mağfiretinin bizi ve bütün Mü’minleri kapsaması, yeryüzünde huzurun sağlanması, Müslümanlara musallat olan zalimlerin zulümlerinin ortadan kalkması, İslâm bayrağının tüm cihanda dalgalanması için dua edelim.
Bütün Müslümanların Kadir gecesi mübarek olsun! Âmin!