Bu ayki makalemizde, vahyin gölgesinde cahiliye devrinden çıkarıp insanlığı yeniden inşa eden, dünya ve ahiret saadetinin temel taşlarını oluşturan Rasûlullah’ın elçilerini sizlerle paylaşmak istiyorum.
Hz. Peygamber, komşu devletlerin hükümdarlarına ve Arap kabilelerinin reislerini İslâm’a davet etmek için yazmış olduğu davet mektupları elçiler aracılıyla göndermiştir.
Rasûlullah (s.a.v.) Efendimizin Gümüş Yüzük/Mühür Edinmesi
Rasûlullah (s.a.v.) Hudeybiye’den döndükten sonra Rûm hükümdarına mektup yazmıştır. Sahâbe (r.a.) Rasûlullah (s.a.v.)’e: ’Rumların mühürsüz hiçbir mektubu okumadıkları’ söyleyince, Rasûlullah (s.a.v.) de gümüş yüzük (mühür) edinmiştir. Üzerine üç satır yazdırmış ve nakşettirmiştir bunlar; en altta ’Muhammed’ bir satır, ortaya ’Rasûl’ bir satır ve en üste de ’Allah’ esması bir satırdır.1
Rasûlullah (s.a.v.), hükümdarlara ve Arap kabilelerine gönderdiği bu mektupları mübarek mührü şerifleri ile mühürleyip elçiler aracılığıyla ulaştırmıştır.
Rasûlullah (s.a.v.) Efendimiz’in Elçileri
Hicretin yedinci yılında Muharrem ayında Rasûlullah (s.a.v.) bir günde tam altı kişiden oluşan Sahabe efendilerimizi elçi olarak göndermiştir. Biz sırasıyla önce bunları, sonra diğer elçilerini, göndermiş olduğu mektupları, kimlere gönderildiğini ve nasıl karşılık bulduğunu incelemeye çalışacağız:
1. Amr b. Ümeyye Damrî:
Rasûlullah (s.a.v.) onu Habeşistan’a, Necâşî’ye göndermiştir.2 Necâşî’nin asıl ismi Eshame b. Ebcer’dir. Efendimiz (s.a.v.) Necâşî’ye iki mektup yazmıştır. Birinci mektupta İslam’a davet ettiğini, ikinci mektupta orada bulunan Ümmü Habîbe’ye talip olduğunu bildirmiştir. Necâşî, Rasûlullah (s.a.v.)’in gönderdiği mektuba saygı gösterip iki gözüne sürmüş, oturduğu tahtından yere inmiş, yere oturduktan sonra hakkın şahâdetine şâhitlikte bulunmuştur. Mektupları özel bir sandukaya koyduran Necâşî ’Mektuplar burada kaldığı sürece Habeşistan’ın hayır üzerinde kalacağını’ bildirmiştir. İncil’i en iyi bilenlerden olan Necâşi Habeşistan’da öldüğü gün Allah Rasûlü Medine’de cenaze namazını kıldırmıştır.3
2. Dıhye b. Halîfe el-Kelbî:
Rum Melik’i Hırakl’e göndermiştir.4 Davet mektubunu okuyan Melik İslam ile şereflenmeye meyletmiş, ancak yanında bulunan bürokratların, vezirlerin aşırı tepkisine karşı koyamayacağını düşünerek geri adım atmıştır.5 İslam’a girdiği rivayeti de bulunmaktadır.6
3. Abdullah b. Huzâfe Sehmî:
Bu elçiyi Kisrâ’ya, Fars Melik’ine göndermiştir.7 Kisrâ’nın ismi, İbervîz b. Hürmüz Fars Melik’i Enûşirvân’dır. Bu melik Rasûlullah Efendimizin mektubunu parçalamıştır. Rasûlullah (s.a.v.) de ’Allah’ım! Onun saltanatını parçala!’ diye bedduada bulunmuştur. Allah hem onun hem de kavminin saltanatını parçalamıştır.8
4. Hâtib b. Beltaa’ el-Lehmî:
Rasûlullah (s.a.v.) bu elçiyi Mısır ve İskenderiye’nin Meliki Mukavkıs’a göndermiştir.9 İsmi Cüreyc b. Mînâ’dır. Kıptîlerin lideri idi. Mukavkıs, iyi şeyler söyleyip yakınlık gösterdi. Fakat müslüman olmamıştır.10 Mâriye ile onun kız kardeşi Sîrîn’i, Rasûlullah Efendimize hediye olarak göndermiştir. Ayrıca bin miskâl altın, Mısır kubâtî kumaşından yirmi parça elbise, Düldül isimli bir boz katır, Ufeyr isimli bir boz eşek, Mâbûr adında bir hadım köle -bu kölenin Mâriye’nin amcasının oğlu olduğu söylenmektedir-, Lizâz isimli bir at, bir cam kadeh ve bir miktar bal hediye olarak göndermiştir. Bunun üzerine Efendimiz (s.a.v.): ’Cimri davranıp krallığından vazgeçemedi. Saltanatı sürekli olmayacaktır.’ buyurmuştur.11
5. Şucâ b. Vehb el-Esedî:
Şam tarafında bulunan Belkâ kralı, Hâris b. Ebû Şemir’e Gassanî’lere göndermiştir.12 Mektubu okuyunca fırlatıp atmıştır. Müslümanlara savaş açmaya kalkışmıştır. Kayser engel olmuştur.13
6. Salît b. Amr el-Âmirî:
Yemâme beyleri Hevze b. Ali el-Hanefî ile Sümâme b. Usal’a gönderildi.14 Davetten memnun kalan Hevze: ’Ben kavmimin şairi ve hatibiyim, güzel sözden anlar, değerini bilirim.’ dedi. ’Bunlar çok güzel sözler.’ diyerek Müslüman olmak istedi. Ancak İslam’a girmek için Rasûlullah Efendimize bir takım şartlar sunmuş, Efendimiz kabul etmeyince vazgeçmiştir. Sümâme onun gibi olumlu yaklaşmamıştır. Mektubu okuyunca öfkeden yerinde duramamıştır. Efendimiz (s.a.v.)’i öldürmek için yollara düşmüş ve yolculuğu hidayetle sonuçlanmıştır.15
7. Amr b. Âs:
Hicretin sekizinci yılı Zilkade ayında Ummân Melik’i Ceyfer ve kardeşi Abd b. Cülendâ’ya göndermiştir.16 Mektubu okuyunca ikisi de çok etkilenmişlerdir. Rasûlullah (s.a.v.)’i tasdik etmişler ve Amr b. Âs’a hem zekat/sadaka toplama hem de aralarında hükmetme yetkisi vermişlerdir.17 Amr b. Âs, Rasûlullah (s.a.v.)’in vefat haberi kendisine ulaşıncaya kadar onların yanında kalmıştır.18
8. Alâ b. Hadremî:
Efendimiz (s.a.v.) Huneyn savaşından sonra Cirâne dönüşünde19 Bahreyn kralı Münzîr b. Sâvâ el-Abdî’ye göndermiştir.20 Mektubu okuyan Münzîr b. Sâvâ elçinin de teşviki ile İslam ile şereflenmiştir.21
9. Muhâcir b. Ebû Ümeyye Mahzûmî:
Yemen’deki el-Hars b. Abdikülâl el-Hımyerî’ye göndermiştir.22
10. Ebû Mûsâ Eşarî ve Muâz b. Cebel:
Tebük seferinden dönerken -bir görüşe göre hicretin onuncu senesinin Rebiyülevvel ayında- iki sahâbîyi İslâm’a davet etmek üzere Yemen’e göndermiştir.23 Yemen halkının geneli savaşsız, gönüllü olarak Müslüman olmuşlardır.24
11. Cerîr b. Abdullah Becelî:
Zü’l-Kelâ’ el-Hımyerî ile Zû Amr’a onları İslâm’a davet etmek için gönderdi. Bu kişiler Müslüman oldu. Hz. Peygamber vefat ettiğinde Cerîr, onların yanında idi.25
12. Amr b. Ümeyye ve Sâib b. Avvam:
Belli aralıklarla Yemâme beylerinden Müseyleme’ye göndermiştir. O da halefi gibi Efendimize iktidarı paylaşma şartı koşmuştur. Efendimiz şartını kabul etmemiştir.26
13. Rasûlullah Efendimiz İslâm’a davet etmek için Ferve b. Amr el-Cüzâmî’ye bir elçi göndermiştir. Bu kişiye Efendimiz (s.a.v.)’in elçi göndermediği de söylenmektedir. Ferve, Kayser’in Maan valisi idi; Müslüman olmuş, Efendimiz (s.a.v.)’e İslâm’ı kabul ettiğine dair bir mektup göndermiştir. Ferve, Mes’ûd b. Sa’d ile Efendimiz (s.a.v.)’e Fıdda adında bir boz katır, Darb adında bir at ve Yagfûr adında bir de eşeği hediye olarak göndermiştir. Ayrıca değişik kumaşlar ve altın işlemeli ipek bir kaftan göndermiştir. Allah Rasûlü hediyelerini kabul etmiştir.27
14. Ayyâş b. Ebû Rebîa Mahzûmî:
Bir mektupla Himyer’den el-Hars, Mesrûh ve Nuaym b. Abdikülâl’a göndermiştir. İslam’ı kabul etmişlerdir.28
15. Muhammed ve Abdullah b. Büdeyl b. Verka kardeşler:
Efendimiz (s.a.v.) Yemen halkına davetçi ve elçi olarak göndermiştir.29
Sahabeler üzerlerine düşen görevi yaptılar. Bu mektupları ulaştırarak elçilik görevlerini yerine getirdi ve Rasûlullah (s.a.v.)’in mesajı ile dünyanın her yanına bir çığır açtılar. Kimi krallar İslam ile şeref bulup Allah’a kul oldular, kimileri de bedbaht oldular.
(Endnotes)
1 el-Kittânî, İzzettin Bedreddîn b. Cema’ah el-Kittânî, Muhtasaru’l-Kebîr fî Sîreti’r-Rasûl, s. 113.
2 Bkz., İbn Hişâm, Muhtasar Sîrati İbn Hişâm, II, 266.
3 el-Kittânî, İzzettin Bedreddîn b. Cema’ah el-Kittânî, Muhtasaru’l-Kebîr fî Sîreti’r-Rasûl, s. 113-114; Bkz., İbn Kesîr, Fusûl Fi Sîreti’r-Rasûl, s. 260.
4 Bkz., İbn Hişâm, Muhtasar Sîrati İbn Hişâm, II, 266.
5 el-Kittânî, İzzettin Bedreddîn b. Cema’ah el-Kittânî, Muhtasaru’l-Kebîr fî Sîreti’r-Rasûl, s. 115.
6 Bkz., İbn Kesîr, Fusûl Fi Sîreti’r-Rasûl, s. 260.
7 Bkz., İbn Hişâm, Muhtasar Sîrati İbn Hişâm, II, 266.
8 el-Kittânî, İzzettin Bedreddîn b. Cema’ah el-Kittânî, Muhtasaru’l-Kebîr fî Sîreti’r-Rasûl, s. 115; Bkz., İbn Kesîr, Fusûl Fi Sîreti’r-Rasûl, s. 261.
9 Bkz., İbn Hişâm, Muhtasar Sîrati İbn Hişâm, II, 266.
10 Bkz., İbn Kesîr, Fusûl Fi Sîreti’r-Rasûl, s. 261.
11 el-Kittânî, İzzettin Bedreddîn b. Cema’ah el-Kittânî, Muhtasaru’l-Kebîr fî Sîreti’r-Rasûl, s. 116.
12 Bkz., İbn Kesîr, Fusûl Fi Sîreti’r-Rasûl, s. 260; Bkz., İbn Hişâm, Muhtasar Sîrati İbn Hişâm, II, 266.
13 el-Kittânî, İzzettin Bedreddîn b. Cema’ah el-Kittânî, Muhtasaru’l-Kebîr fî Sîreti’r-Rasûl, s. 116.
14 Bkz., İbn Hişâm, Muhtasar Sîrati İbn Hişâm, II, 266.
15 el-Kittânî, İzzettin Bedreddîn b. Cema’ah el-Kittânî, Muhtasaru’l-Kebîr fî Sîreti’r-Rasûl, s. 117.
16 Bkz., İbn Hişâm, Muhtasar Sîrati İbn Hişâm, II, 266.
17 Bkz., İbn Kesîr, Fusûl Fi Sîreti’r-Rasûl, s. 261.
18 el-Kittânî, İzzettin Bedreddîn b. Cema’ah el-Kittânî, Muhtasaru’l-Kebîr fî Sîreti’r-Rasûl, s. 117.
19 el-Kittânî, İzzettin Bedreddîn b. Cema’ah el-Kittânî, Muhtasaru’l-Kebîr fî Sîreti’r-Rasûl, s. 118.
20 Bkz., İbn Hişâm, Muhtasar Sîrati İbn Hişâm, II, 266.
21 Bkz., İbn Kesîr, Fusûl Fi Sîreti’r-Rasûl, s. 261.
22 el-Kittânî, İzzettin Bedreddîn b. Cema’ah el-Kittânî, Muhtasaru’l-Kebîr fî Sîreti’r-Rasûl, s. 118; Bkz., İbn Hişâm, Muhtasar Sîrati İbn Hişâm, II, 266.
23 el-Kittânî, İzzettin Bedreddîn b. Cema’ah el-Kittânî, Muhtasaru’l-Kebîr fî Sîreti’r-Rasûl, s. 118.
24 Bkz., İbn Kesîr, Fusûl Fi Sîreti’r-Rasûl, s. 261.
25 el-Kittânî, İzzettin Bedreddîn b. Cema’ah el-Kittânî, Muhtasaru’l-Kebîr fî Sîreti’r-Rasûl, s. 118.
26 el-Kittânî, İzzettin Bedreddîn b. Cema’ah el-Kittânî, Muhtasaru’l-Kebîr fî Sîreti’r-Rasûl, s. 119.
27 el-Kittânî, İzzettin Bedreddîn b. Cema’ah el-Kittânî, Muhtasaru’l-Kebîr fî Sîreti’r-Rasûl, s. 119.
28 el-Kittânî, İzzettin Bedreddîn b. Cema’ah el-Kittânî, Muhtasaru’l-Kebîr fî Sîreti’r-Rasûl, s. 119.
29 el-Kittânî, İzzettin Bedreddîn b. Cema’ah el-Kittânî, Muhtasaru’l-Kebîr fî Sîreti’r-Rasûl, s. 119.
Asr-ı Saadet'in İnşasında Rasûlullah (s.a.v.)'ın Elçileri
Özlenen Rehber Dergisi 162. Sayı
1 kişi yorum yazdı.