Müslümanlar, Kur’ân-ı Kerim’e ve Peygamberimiz’in sünnetine büyük önem vermiştir. Kur’ân-ı Kerim’i sadırlarında ezberleyip Mushaflara yazarak korudukları gibi Rasûl-i Ekrem’in sünnetini de yani sözlerini, fiillerini ve hallerini de aynı hassasiyet ve usulle korumuşturlar. Hiç şüphesiz, Müslümanların Kur’an ve Sünnet’i korumaya yönelik gösterdikleri bu çaba ve itina, diğer hiçbir milletin bilmediği ve erişemeyeceği bir husus ve gayrettir.
Sünnet-i seniyye; İslâmî anayasanın ikinci kaynağıdır. Bu nedenle âlimler, şer’î hükümleri bulup ortaya çıkarma maksadıyla Kur’ân-ı Kerim’le birlikte Hadis-i Şeriflere müracaat eder. Zira Hadis-i Şerifler, Kur’ân’da gelen hükümleri açıklar ve onları tafsilatlı bir şekilde ortaya kor. Bununla birlikte hadisler, bazen Allah’ın Kitabı’nda yer almayan, zikredilmeyen yeni bir hüküm getirir.
Hadislerin tümü, Rasûlullah (s.a.v.)’in döneminde bir araya getirilip yazılmamıştır. Ancak bazı Sahâbe efendilerimiz, hadislerin bir kısmını yazıyor ve onları yanlarında muhafaza ediyorlardı. Ezberlemeye gelince, muhakkak ki Sahabe efendilerimiz, Rasûlullah (s.a.v.)’in hadislerini sadırlarında ezberleyerek muhafaza ediyor ve onları aralarında devamlı surette müzakere ediyorlardı.
Hadislerin Yazılması
Peygamberimiz (s.a.v.)’den, hadis-i şeriflerin yazılmasına izin veren bazı hadisler nakledildiği gibi, izin vermeyen rivayetler de nakledilmiştir. Hadis-i şeriflerin yazılmasına izin verdiğini ifade eden rivayetlerden biri şudur:
Abdullah b. Amr (r.a.)’den rivayet edildiğine göre şöyle demiştir: Ben, Rasûlullah (s.a.v.)’den işittiğim her şeyi yazıyordum. (Bu şekilde hadisleri) muhafaza etmek istiyordum. Bunun üzerine Kureyş (kabilesinden bazı Müslümanlar bundan) beni nehyetti ve: ’Sen ondan duyduğun her şeyi yazıyor musun? Hâlbuki Rasûlullah (s.a.v.) öfke ve memnuniyet halinde konuşan bir insandır.’ dediler. Bunun üzerine yazmaktan vazgeçtim ve bunu Rasûlullah (s.a.v.)’e anlattım. Parmağıyla ağzına işaret etti ve: ’Yaz. Canım yed(-i kudret)inde olan (Allah)’a yemin olsun ki ondan haktan başka (bir söz) çıkmaz.’ buyurdu. (Ebû Dâvûd, İlm, 3)
Hadislerin yazılmasını menettiği rivayetlerden birisi şudur:
’Benden (hadis namına duyduğunuz) bir şeyi yazmayın. Her kim, Kur’ân’dan başka benden (hadis namına duyduğu) bir şey yazarsa, onu derhal silsin.’ (Müslim, ez-Zühd Ve’r-Rekâik, 17)
Rivayetlerin bu şekilde muhtelif olmasından dolayı âlimler başta, bu iki durum, yani; ’hadis yazımına izin verilmesi ve hadislerin yazılmasının yasaklanması’ arasında kararsız kalmıştır. Fakat nihayette, bu iki durum arasını şu şekilde bulmuştur: Hadislerin yazılması mevzuunda yasaklanan, İslâm’ın ilk devirlerinde birbirine karışma endişesi sebebiyle hadis-i şeriflerin Kur’ân-ı Kerim âyetleriyle tek bir kitapta yazılmasıdır. Birbirine karışma tehlikesi ortadan kalkınca hadislerin yazılmasında da bir mahzur kalmamıştır. Nitekim bazı Sahabe efendilerimizin, yanlarında muhafaza ettikleri Sahîfelere birçok hadis-i şerifleri yazmış olmaları, bu durumu desteklemektedir. Onların yazmış olduğu bu Sahîfeler, ileride gelişecek olan hadis tedvinine (yazma ve toplama) esas teşkil etmiştir.
Ömer b. Abdulazîz (rh.a.), halifeliği döneminde, sahabelerin ölümüyle hadis-i şeriflerin yok olması tehlikesinden dolayı Medine valisinden ve diğer İslâm vilayetlerinin valilerinden, hadislerin tedvini hususunda çalışma yapmalarını istemiştir. Bu, hadis-i şeriflerin yazılması için başlatılan sistemli faaliyetin ilki ve temelidir. Nitekim bu faaliyetler neticesinde, hicrî 3. asırda, ’Kütüb-i Sitte’ (6 hadis kitabı) ortaya çıkmıştır. Bunlar:
1- Sahîh-i Buhârî
2- Sahîh-i Müslim
3- Ebû Dâvûd’un Sünen’i
4- Tirmizî’nin Sünen’i
5- Nesâî’nin Sünen’i ve
6- İbn-i Mâce’nin Sünen’idir.
Bu kitaplara;
1- İmam Mâlik’in Muvattâ’sı
2- İmam Ahmed b. Hanbel’in Müsned’i ve
3- Dârimî’nin Sünen’i
eklenmiş ve bu kitaplar Kütüb-i Tis’a (9 hadis kitabı) ismiyle bilinmiştir.
Bu kitaplar, diğer hadis kitaplarından önce gelmektedir. Şeriat âlimleri de asırlar boyunca fıkhî ve itikadî konularda hep bu kitaplara itimat etmişlerdir.