Özlenen Rehber Dergisi

92.Sayı

Fıkhın Aydınlığında: Kurban İbadetine Dair Hükümler,

Seyfullah KILINÇ Özlenen Rehber Dergisi 92. Sayı
Kurban Kesmenin Fazileti
Hz. Âişe (r.anhâ) rivayet edildiğine göre Rasûlullah Efendimiz şöyle buyurmuştur: "İnsanoğlu Kurban (Bayramı) günü, Allah’a, kan akıtmaktan daha sevimli bir amel yapamaz. Zira, kesilen hayvan, kıyamet günü boynuzlarıyla, kıllarıyla, tırnaklarıyla (Allah’ın huzuruna) gelecektir. Hayvanın kanı yere düşmezden önce Allah indinde yüce bir mevkie ulaşır. Öyle ise, onu gönül hoşluğu ile ifa edin." (Tirmizî, Edâhî 1)
Hüseyin bin Ali (r.anhümâ)’dan rivayet edildiğine göre Rasûlullah (s.a.v) şöyle buyurmuştur: ’Kim gönül hoşnutluğu ile mükafatını Allah’tan umarak kurban keserse bu kendisini Cehennem ateşinden korur.’ (et-Terğîb ve’t-Terhîb, Münzirî, Taberâni’den, c.2, s.537, Hikmet Yay.)

Et Yemek vb. Bir Niyetle Kurban Kesilirse Ne Olur?

Kurbanın geçerli olması için niyet; Allah’ın emrini yerine getirmek ve O’na yaklaşmak olmalıdır. Bu niyet haricinde adet ve örfe uymak, ayıplanmamak, et yemek vb. niyetlerle kesilen kurban, kurban yerine geçmez.

Ortaklaşa Kesilen Kurbanda Bir Kişi Et Yemek Niyetinde Olursa Ne Olur?
Büyük baş bir hayvana birden fazla kişi ortak olur ve bu ortaklardan birisi gayri Müslim olursa ortaklardan hiçbirinin kurbanı geçerli olmaz.
Ortaklardan birinin niyeti et yemek olursa, ortaklardan hiç birinin kurbanı geçerli değildir.

Kurban Kesmenin Hükmü Nedir?
Kurban kesmek Hanefî mezhebine göre vaciptir.

Kurban Kesmek Kimlere Vaciptir?
Kurban kesmenin vacip olması için bir kimsede şu şartlar bulunmalıdır:
1. Müslüman olmak,
2. Hür olmak,
3. Mukim olmak (Seferî, yani yolcu olmamak).
4. Akıllı olmak,
5. Buluğa ermek,
6. Zengin olmak.
- Dinen zengin; temel ihtiyaçlarından ve borcundan başka 80.18 gr. altın veya bu miktar altın değerinde malı yahut parası olan kimsedir.
- Temel ihtiyaçlardan maksat; kişinin evi, arabası, ev eşyası, giyim eşyası, dükkânı ve mesleğinin gerektirdiği aletler vb.dir.
- Kurbanın vacip olmasında nisap miktarı malın üzerinden bir sene geçmesi ve malın artırıcı nitelikte olması şartı yoktur.
- Nisap miktarı mala sahip olan kimse ister kadın, ister erkek olsun kurban kesmesi vaciptir.
(Buradan anlaşılıyor ki; yukarıda sayılan temel ihtiyaçlar haricindeki bütün mal, eşya, para v.s hesaplanıp toplanır ve eğer kıymeti 80 gr. Altın kıymetine ulaşıyorsa o kişiye kurban kesmek ve fıtır sadakası vermek vacip olur. Böyle bir kimsenin başkasından zekât veya fıtır sadakasını alması da caiz değildir. Yine böyle bir kimsenin herhangi bir adak kurbanının etinden yemesi de caiz değildir)

Zekâtı Vacip Kılan Mal İle Kurbanı Vacip Kılan Mal Arasındaki Fark?
1. Zekât malı, manen veya madden artıcı, üreyici, ço¬ğalıcı olmalıdır. Kurbanı vacip kılan malın ise artıcı olması şart değildir.
2. Zekât malının üzerinden bir yıl geçmelidir. Kurbanı vacip kılan malda ise malın üzerinden bir yıl geçmesi gerekmez.
3. Kurbanı ve fıtır sadakasını vacip kılan malın, zekâtı gerektiren malların türünden olması şart değildir. Kişi, herhangi bir maldan nisap miktarına ma¬lik olduktan sonra, malik olduğu bu mal zekâtı gerektiren malların türün¬den olmasa bile kurban kesmek ve fıtır sadakası vermek vacip olur.

Zekât Vacip Olmayan, Fakat Fıtır Sadakası veya Kurban Vacip Olan Kimse Başkasından Zekât Alabilir Mi?
Kendisine zekât vermek vacip olmayan, fakat fıtır sadakası veya kurban vacip olan kimsenin başkasından ze¬kât, fıtır sadakası alması veya adak kurbanı etinden yemesi caiz değildir.

Kurban Kesmek Yerine Bedelinin Sadaka Olarak Verilmesi Caiz midir?
Kurban kesmek yerine, bedelinin bir fakire veya bir hayır kurumuna verilmesi caiz değildir. Böyle yapan bir kişinin sadakası sahih olur; ancak kurban yükümlülüğü üzerinden düşmez.

Borçlunun Kurban Kesmesi Vacip midir?
Elinde nisap miktarı malı ya da parası bulunan kimsenin borcu bulunur ve bunu ödediği takdirde elindeki para veya mal nisap miktarından düşecekse, bu takdirde o kimseye kurban kesmek vacip olmaz.

Bayramda Kesilecek Tek Kurban Ailenin Her Ferdi İçin Yeterli midir?
Bir ailede nisap miktarı malı olan birden fazla kişi varsa, sadece bir kurban kesmek tüm ev halkı için yeterli ve geçerli olmaz. Aynı aile içerisinde olsa dahi nisap miktarı malı olan her fert ayrı ayrı kurban kesmek zorundadır.

Kadına Kurban Kesmek Vacip midir?
Kocası olsun veya olmasın, kocası ister kurban kessin veya kesmesin, nisap miktarına sahip olan her kadın üzerine kurban kesmek vaciptir.

Bir Yıl Boyunca Fakir Olan, Lakin Kurban Bayramında Zengin Olan Kişiye Kurban Gerekir mi?

Bir kimseye fıtır sadakası veya kurban vacip olması için gereken nisap miktarı malın üzerinden bir yıl geçmesi gerekmez. Malın üzerinden bir yıl geçmesi şartı zekât için geçerlidir. Dolayısıyla bir kimse Kurban Bayramı günlerinde nisaba ulaşsa, ona da kurban kesmek gereklidir.

Pahalı ve Birçok Elbiseleri Olan Kimsenin Durumu:

Dört elbisesi olan bir kimsenin bir elbisesinin fiyatı nisaba (80,18 gr. altın kıymetine) ulaşırsa zengin sayılır kurban keser. Ama dört değil, üç elbisesi olursa, kesmesi vacip değildir. Zira elbisesinin birisi devamlı giymek için, bir diğeri de iş içindir. Üçüncü elbisesi ise bayramlarda, toplantılarda veya ziyaretlerde giyeceği elbisedir.

Namaz Kılmayan Bir Kimse Kurban Kesse Caiz Olur mu?

Namaz kılmayan bir kimsenin şartlarını yerine getirerek kestiği kurban sahih olur. O kimsenin namaz kılmaması, kestiği kurbanın sıhhatine mani değildir. Zira bunlar yerine getirilmesi gereken birbirinden ayrı ibadetlerdir.

Kendisine Kurbanın Vacip Olduğunu Bayramdan Sonra Öğrenen, Bildiği Halde Kesmeyen veya Kesemeyen Kimse Ne Yapmalıdır?
Kendisine kurbanın vacip olduğunu bayramdan sonra öğrenen, vacip olduğunu bildiği halde kurban kesmeyen veya kesemeyen kimse gelecek yılın kurban bayramını beklemez ve kurban bedelini tasadduk eder. Burada bedelden maksat; kurban etmeye kâfi gelecek bir koyunun kıymetidir.

Kurban Kesmeye Güç Yetiremeyen (Maddî İmkânı Olmayan) Kimse Ne Yapar?
Abdullah b. Amr b. Âs (r.anhümâ) anlatıyor: Rasûlullah (s.a.v):
"Kurban gününü bayram olarak kutlamakla emrolundum. Onu bu ümmet için Allah bayram kılmıştır" buyurmuştu. Bir adam kendisine:
"Ey Allah’ın Rasûlü! Ben iâreten (istifade etmek için emaneten) verilmiş bir hayvandan başka bir şeye sahip değilsem, onu kesebilir miyim?" diye sordu. Rasûlullah (s.a.v):
"Hayır, ancak saçını, tırnaklarını kısaltır, bıyıklarından alır, etek traşını olursun. Bu da sana Allah indinde bir kurban yerine geçer." buyurdu. (Ebû Dâvûd, Edâhî, 1, 2789)


Ölmüş Kimse Adına Kurban Kesmek Caiz midir?
Ölen bir kimsenin adına kurban kesmek caizdir. Ölen kimsenin varisi onun emriyle ona bir kurban kesse etinin hepsini tasadduk etmesi ve ondan yememesi gerekir. Ancak ölen kimsenin emri olmadan sevabını ona bağışlamak niyetiyle kendi parasından bir kurban kesse onun etinden yiyebilir.

Taksitle veya Veresiye Kurban Alıp Kesmek Caiz midir?
Kurban kesmek vacip olan bir kişinin veresiye veya taksitle kurban satın alması caizdir. Çünkü taksitle veya veresiye alınan kurban da peşin alınan kurban gibi kişinin mülkiyetine geçmiş olur.

Kurban Ne Zaman Kesilir?
Kurban, Kurban Bayramı’nın birinci günü fecrin doğmasından üçüncü günü güneş batıncaya kadar kesilebilir.
Şehirde ve bayram namazının kılındığı yerlerde kurbanın, bayram namazından sonra kesilmesi şarttır. Uveymir b. Eşkar (r.a)’ın anlattığına göre; o, kurbanını bayram namazından önce kesmiş, sonra da durumu Rasûlullah (s.a.v)’e açmıştır. Efendimiz (s.a.v) de kendisine: ’Kurbanını iade et (yeniden kes, o kurban yerine geçmez).’ buyurmuştur. (İbn-i Mâce)

Hangi Hayvanlar Kurban Edilebilir?
- Hayvanlardan yalnız koyun, keçi, deve ve sığır kurban edilebilir. Mandalar da sığır cinsindendir.
- Bu hayvanların erkeği ve dişisi arasında fark yoktur. Eğer ette ve kıymette eşit iseler koç koyundan daha faziletlidir.
Kıymetleri bir olursa, keçinin dişisi erkeğinden daha faziletlidir.
Deve ve sığır, et ve kıymette eşit iseler dişisi erkeğinden daha faziletlidir.
- Et ve kıymette bir koyun ile sığırın yedide biri eşit ise, hangisinin eti daha güzelse o daha efdaldir. Eğer et ve kıymette eşit olmazlarsa, o zaman hangisi daha fazlaysa o daha faziletlidir.

Kurbanlık Hayvanlar Kaç Yaşında Olmalıdır?
- Kuzu, oğlak, buzağı deve köşeğini kurban kesmek caiz değildir.
- Koyun ile keçinin bir yaşını, devenin beş, sığırın da iki yaşını bitirmiş olması gerekir. Ancak koyun altı ayı tamamladığında (yani yedi veya sekiz aylık olduğunda) bir yaşını doldurmuş gibi gösterişli durumda olur ise, o da kurban edilebilir. Koyun dışındakilerin ise ne kadar gösterişli olursa olsunlar, belirtilen yaşları tamamlamadıkça kurban edilmeleri caiz olmaz.

Kurbanlık Bir Hayvan, Kaç Kişinin Adına Kesilebilir?
- Bir koyun veya keçi yalnızca bir kişinin namına kesilebilir.
- Bir deve veya sığır bir kişiden yedi kişiye kadar kimse için kurban edilebilir. Ancak bu ortakların hepsi Müslüman olup, her biri kendi hissesine malik olmalı ve ’Allah rızası için’ bir ibadeti yerine getirme niyeti taşımalıdır.

Ortaklaşa Kesilen Büyükbaş Hayvanın Paylaşımı Nasıl Olmalıdır?
Ortak kesilen büyükbaş hayvanın eti tartılarak paylaşılır. Göz kararıyla paylaşmak caiz değildir.
Yedi kişi bir kurbana ortak olsalar birinin hissesi diğerlerinden az olmak şartı koşulsa bu kurban geçersizdir. Ortaklar yedi kişiden az olursa hisseleri ister eşit olsun ister olmasın caiz olur. Ancak bir kişinin hissesi yedide birden az olmamalıdır.

Ortakların Niyetleri Birbirinden Farklı Olsa Hüküm Nedir?
Ortaklardan hepsinin kurban kesmekteki maksatlarının Allaha yaklaşmak olması şarttır.
Kurban kesmek isteyenler, kurban kesmek istemeyenlerle ortak olur¬larsa, kurbanları caiz olmaz.
Bir hayvana yedi kişi ortak olsa birisi aynı senenin kurbanına, diğerleri de geçmiş yılların kurbanına niyet etseler; aynı senenin kurbanına niyet edenin kurbanı caiz, diğerlerininki ise batıldır. Yedi kişinin hepsi de kurbanın etinden yiyemez, tasadduk etmeleri gerekir.
Ortaklardan bazısı akikaya veya velime (düğün) yemeğine niyet etse hepsinin kurbanı caiz olur.

Satın Alındıktan Sonra Sakatlanan Kurban Ne Olur?

- Kurban ayıp ve kusursuz, sağlam bir şekilde alınır, ancak daha sonra kurban edilmeye mani bir ayıp meydana gelirse bakılır:
Şayet kişi şayet zengin ise, yeni bir kurban alır.
Fakir ise, bu hayvanı kurban olarak keser. Zira kurban o fakir için bir nafiledir. Nafilelerde ise, genişlik ve kolaylık vardır.
- Kesim anında çırpınmaktan dolayı hayvanda bir ayıp meydana gelirse kurbanın sıhhatine zarar vermez.
- Şayet hayvan, kesim anında ölürse bakılır:
Kurbanı kesen kişi zengin ise yeni bir kurban alır.
Fakir ise yeni bir kurban alması gerekmez.

Kurbanlık Hayvandan Faydalanmak Caiz midir?
Kurbanlık hayvana binilmez, yük yüklenmez, kiraya verilmez. Eğer kiraya verilirse alınan ücret tasadduk edilmelidir.
Kesimden önce yününden ve sütünden yararlanmak mekruhtur. Eğer yararlanırsa kıymetini tasadduk eder.
Kesimden sonra kurbanlık hayvanın etini veya postunu satıp parasını almak veya demirbaş olmayacak bir şeyle değiştirmek caiz değildir. Böyle yapılırsa, kıymetini sadaka olarak vermek gerekir.

Kurbanın Eti Ne Yapılır?
Kişinin kurban etini üçe ayırıp, bir kısmını fakirlere sadaka olarak dağıtması, bir kısmını zengin de olsa komşu ve yakınlarına ikram etmesi, bir kısmını da evine ayırması müstehaptır. Eğer kurban kesenin bakmakla yükümlü olduğu kişilerin sayısı fazla ve maddî durumu da iyi değilse, kurban etinin tamamını ailesine ayırması müstehaptır.

Kurbanın Derisi Ne Yapılır?
Kurbanın derisini satıp kendine, ailesine harcamak veya kasap ücreti olarak vermek caiz değildir. Ancak satıp parasını fakirlere vermek caizdir.
Kurbanın derisinden kurban sahibi çarık, su tulumu, sofra, kova, seccade yapabilir veya kurbanın derisini kendinden devamlı faydalanılabilecek bir şeyle değiştirebilir. Ancak deriyi yiyecek, içecek vb. tüketilecek şeylerle değiştiremez. Değiştirirse derinin kıymetini tasadduk eder.
Kurban derisi İslâm’a hizmet için çalışan kurum ve vakıflara verilebilir. Kurban derisini İslâm’a hizmet etmeyen veya ettiği bilinmeyen kurumlara vermek ise caiz değildir.

Kurbanın Etinden veya Derisinden Kasap Ücreti Verilir mi?
Kurbanın etinden veya derisinden kasabın ücretini vermek caiz değildir. Şayet verirse vermiş olduğu etin veya derinin kıymetini sadaka vermelidir.

Kurban Edilmeden Önce Doğan Yavrunun Hükmü Nedir?
Kurbanlık bir hayvan kesilmeden önce doğursa, yavrusu da kendisi ile beraber kesilir. Çünkü yavru anasına bağlıdır. Eğer yavru kesilmeyip satılırsa, parasını sadaka olarak vermek gerekir.

Boğazlanan Hayvanın Karnından Çıkan Yavru Yenir mi?

Boğazlanan bir hayvanın karnından çıkan yavru ölü ise, İmam A’zam’a göre yenmez. Anasının boğazlanmış olması, yavrusu için yeterli olmaz. Ancak çıkan yavru canlı ise boğazlanmak suretiyle yenilebilir.

Kurbanın Yenmesi Caiz Olan ve Olmayan Organları Nelerdir?

Kesilen bir kurbanın ödü, bezesi, idrar torbası, cinsel organları ve yumurtalarını yemek mekruhtur.
Bunun haricinde kalan tüm organlar deri, ciğer, dalak, işkembe vb. yenebilir.

Kurbanı Kim Keser?
Kurbanın sahibi tarafından kesilmesi menduptur. Başkasına da kestirebilir. Tesmiyeyi (Bismilâhi, Allâhu ekber) kesen söyler.

Kadın, Deli, Çocuk Kurban Kesebilir mi?

Şayet besmeleyi biliyorlarsa ve kesme kudretleri varsa akıl hastası, kadın, çocuk, sünnetsiz ve dilsiz kurban kesebilir. Kestikleri hayvanın eti helal olur.

Kurbanı Boğazlarken Besmele Çekmenin Hükmü Nedir?
- Hayvanı boğazlarken besmele çekmek şarttır. Boğazlamada Yüce Allah’ın mübarek isimlerinden herhangi birini söylemek yeterlidir. ’Allâhu ekber’, ’Allâhu a’zam’, ’Allah’ denilmesi gibi. Fakat Allah Teâlâ’nın ismini dua maksadı ile söylemek yeterli olmaz. "Allâhümmeğfirlî" denilmesi gibi.
- Hayvanı keserken: "Bismillâhi Allâhü ekber" denilmesi müstehaptır.

Besmele Kasten veya Unutarak Terk Edilse Ne Olur?
Besmele kasten terk edilirse, hayvanın eti yenmez, haram olur. Fakat unutarak terk edilirse, kesilen hayvanın eti yenir.

Kurbanı Keserken Kıbleye Çevirmenin Hükmü Nedir?
Kurbanı kıble tarafına çevirerek kesmek sünnettir. Herhangi bir mazeret olmadığı halde kurbanı kıble tarafına çevirmeden kesmek mekruhtur. Ancak kurban büyükbaş olur da gerek kesenler, gerek hayvan açısından zorluk meydana gelecekse kıble tarafına çevirmeden de kesilebilir.

Teşrik Tekbirleri
- Teşrik tekbirleri vaciptir. Bu hususta tek başına namaz kılan ile imama uyan, yolcu ile mukim, köylü ile şehirli, erkek ile kadın eşittir. (Bu görüş İmâmeyn’e göre olup fetva da buna göredir.)
- Bu tekbirler bayramdan önce Arefe Günü sabah namazının farzından sonra söylenmeye başlanır, bayramın 4. günü ikindi namazına kadar devam eder.
- Teşrik tekbirinin lafzı şudur: ’Allâhu ekber, Allâhu ekber, lâ ilâhe illallâhu vallâhu ekber, Allâhu ekber ve lillâhi’l-hamd’
- Teşrik tekbiri (Cuma namazı da dâhil) farz namazlardan sonra selamın hemen arkasından bir defa söylenir. Vi¬tir na¬ma¬zı, bay¬ram na¬maz¬la¬rı ve cenaze namazının sonunda tek¬bir ge¬ti¬ril¬mez.
- Teşrik tekbirlerini namaz cemaatle kılındığında hep birden söylemek müstehaptır. Er¬kek¬ler tek¬bi¬ri açıktan, ka¬dın¬lar ise giz¬li¬ce ge¬ti¬rir.
- Teşrik günlerinden önce kılamadığı bir namazı, teşrik gün-lerinde kaza eden kimse teşrik tekbirlerini getirmez.
- Bir senenin teşrik günlerinde terk edilen bir namaz, yine o senenin teşrik günlerinden birinde kaza edilse, sonunda teşrik tekbiri alınır. Fakat başka günlerde veya başka bir senenin teşrik günlerinde kaza edilecek olsa teşrik tekbiri alınmaz.
- İmam sonradan uyan kimselerin de eksik kalan rek’atlerini ta¬mamladıktan sonra, teşrik tekbirlerini söylemeleri vaciptir.
- Teşrik günlerinden birinde tekbir getirmeyi unutan kimse, he¬nüz teşrik günleri çıkmadan hatırlarsa, onları kaza eder, yani terk ettiği tekbirleri getirir.
- Teşrik günlerinde imam tekbiri terk edecek olursa, cemaat terk etmeyip yerine getirir.
- Bir kimse farz namazdan selam verdikten sonra mes¬citten çıkar, unutarak veya kasten konuşursa teşrik tekbiri hükmen üzerinden düşer. Ancak kaza edebilir.



Bu içeriğe yorum yazabilirsiniz

Henüz hiç kimse yorum yazmadı.